کتابخانه احادیث شیعه

چهل حدیث « بهداشت و تندرستی »

مقدمه

صفحه اختصاصي حديث و آيات 0
قالَ اللّه ُ تَعالى:
«يا بَنى آدَمَ خُذُوا زينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسجِدٍ وَكُلُوا وَاشرَبُوا وَلاتُسْرِفُوا إنَّهُ لايُحِبُ المُسْرِفينَ»حديث

اى فرزندان آدم!
زينت (معنوى و مادى) خود را به هنگام رفتن به مسجد با خودبرداريد، و بخوريد و بياشاميد واسراف نكنيد، كه خداوند مسرفان را دوست نمى دارد.



انسان داراى روح و جسم است. خداوند مهربان و خالق هستى براى هر دو جنبه انسان، برنامه ريزى كرده است و اراده كرده كه انسان از هر دو جهت سالم و پاك و پاكيزه باشد و در هر دو بعد دشد كند.
از اينرو از آنچه براى روح و جسم زيان آور بوده دستور داده تا پرهيز كنيم و آنچه براى آنها مفيد بوده آنها را تجويز كرده بلكه دستور بهره بردارى از آن را داده است.
در حديثى از امام هشتم عليه السلامچنين مى خوانيم:

بدان كه خداى متعال هيچ خوردنى و آشاميدنى را تجويز نكرد جز آنچه كه منفعت و مصلحت انسان در آن بود. و هيچ چيزى را ممنوع و حرام اعلام نكرد مگر آنچه را كه در آن زيان و تباهى و هلاكت بود. و پس هرچه كه مفيد و تقويت كننده جسم و بدن باشد حلال است و هرچه كه زيان آور و از بين برنده قوت بدن يا قاتل انسان باشد حرام است.
حديث


امروز با پيشرفت دانش پزشكى اهميت و در اولويت بودن پيشگيرى و بهداشت از درمان نيز براى همگان روشن و جاى هيچ ترديدى باقى نمانده است.
خوشبختانه اسلام هم هزارو چهارصد سال پيش به
بهداشت و پيشگيرى توجه خاصى كرده و دستورات بهداشتى گوناگونى را به بشريت داده تا بتواند جسم و بدن خود را سالم نگهدارد و با بدن سالم روحى سالمتر كسب كند تا سعادت دنيوى و اخروى را بدست آورد چرا كه: روح سالم در بدن سالم است.
ما وقتى در برنامه هاى اسلام دقت و مطالعه كنيم به اين نتيجه مى رسيم كه خداوند مهربان در همه دستورها حتى در برنامه هاى عبادى همانند نماز و روزه توجه خاصى به بهداشت و پاكى و پاكيزگى داشته است و علاوه بر آنها رهنمودهايى هم بطور مستقيم در مورد بهداشت و پيشگيرى و پاكيزگى دارد كه قابل توجه است.
مفسر بزرگ شيعه، مرحوم طبرسى در مجمع البيان نقل مى كند كه هارون الرشيد، طبيبى مسيحى داشت كه مهارت او در طب معروف بود. روزى اين طبيب به يكى از دانشمندان گفت: من در كتاب آسمانى شما چيزى از طب نمى يابم، در حالى كه دانش مفيد بر دوگونه است: علم اديان (روح) و علم ابدان، او در پاسخ چنين گفت: خداوند همه دستورهاى طبى را در نصف آيه اى از كتاب خويش آورده است: «كُلُوا وَاشرَبُوا وَلاتُسرِفُوا»يعنى بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد. و پيامبر صلي الله عليه و آله نيز طبّ را در اين دستور خويش خلاصه كرده است:
«المِعـدَةُ بَيتُ الأدواءِ وَالحِـميَةُ رَأسُ كُلِّ داءٍ وَأعْطِ كُلَّ بَدَنٍ ما عَـوَّدتَهُ»
معده مركز همه بيماريها است، و امساك سرآمد همه داروهاست و به آنچه بدنت را عادت صحيح داده اى از آن دريغ مدار.
طبيب مسيحى هنگامى كه اين سخن را شنيد گفت: «ما ترك كتابكم ولانبيّكم لجالينوس طبّاً»
قرآن شما و پيامبرتان براى جالينوس (طبيب معروف) طبّى باقى نگذارده است.
در اين نوشتار چهل حديث و يك آيه قرآنى بعنوان نمونه اى از اين دستور العمل ها را برگزيديم تا با بخشى از آنها آشناگرديم و قطره اى نمونه از درياى معارف اهل بيت باشد، با آرزوى سلامتى جسم و روح براى تمام انسانها.

محمود شريفى
بيست و دوّم ارديبهشت ماه 1385
نمایش منبع

فصـل اوّل :

اهميّت بهداشت

پاكيزگى محبوب خدا

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: خداوند پاك و پاكيزه است و پاكيزگى را دوست دارد، تميز است و تميزى را دوست دارد.
نمایش منبع

بهشت جايگاه پاكيزگان

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: اسلام پاك و پاكيزه است پس شما هم پاكيزه باشيد، زيرا جز انسان پاكيزه كسى وارد بهشت نمى شود.
نمایش منبع

اخلاق پيامبران عليهم‏السلام

امام رضا عليه السلام فرمود: پاكيزگى از اخلاق پيامبران است.
نمایش منبع

تشويق به تميزى

راوي مي گويد: پيامبر گرامى اسلام صلي الله عليه و آلهامّت خود را به پاكيزگى تشويق و ترغيب مى كرد.
نمایش منبع

نظافت و ايمان

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: خلال كنيد، حديث زيرا خلال كردن از نظافت است و نظـافت از ايمــان اسـت و ايمان و مؤمن در بهشت خواهد بود.
نمایش منبع

فصـل دوّم :

نمونه‏هايى از توصيه‏هاى بهداشتى

بهداشت غذايى

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: كسى كـه دوسـت دارد، خير و بركت خانه اش زياد شود، هنگام غذا دستهاى خود را بشويد.
نمایش منبع

شستن دست

امام صادق عليه السلام فرمود: دست هاى خود را قبل از غذا و بعد از آن بشوييد، زيـرا اين كار فقر را از بين مى بـرد و عمر انسان را زياد مى كند.
نمایش منبع

بهداشت بدن

امام رضا عليه السلام فرمود: كسى كه تكه سفالى را ازحماّم بردارد وبا آن بدنش را خارش دهد ودچار بيمارى پيسى شود، نبايد جزخودش را سرزنش كند وهركس از آبى كـه درآن شتشو كرده اند، شستشو وغسل كند ودچار مرض جذام شود، جزخودش را سرزنش نكند.
نمایش منبع

بهداشت خانه

على عليه السلام فرمود: خانه هاى خود را از تارهاى عنكبوت پاك كنيد، زيرا واگذاشتن آنها در خانه، تنگدستى مى آورد.
نمایش منبع

بهـداشت اطراف خانه

پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: حريم خانه هاى خودتان را جاروكنيد وهمانند يهوديان نباشيد.
نمایش منبع

بهداشت ظروف

امام صادق عليه السلام فرمود: ظرف هايتان را بدون سرپوش نگذاريد، چـون وقـتى ظرفى پوشـانده نشـود، شيطان (ميكرب) در آن آب دهان مى ريزد و هرچه بخواهد از آنچه در آن است برمى دارد.
نمایش منبع

بهداشت مـو

امام صادق عليه السلام در مورد آيه اى كه مى گويد: «زينت خود را در مسجد همراه داشته باشيد»، فـرمــود: منظور شانه كردن است، زيرا شانه كردن، روزى را به طرف انسان مى كشاند، مـو را زيبا مى كند، نياز را برطرف مى سازد،قدرت را زياد مى كند،و جلوى بلغم را مى گيرد.
نمایش منبع

بهداشت دهان و دنـدان

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: مسواك كردن دوازده فايده دارد:
1ـ دهـان را پاكـيزه مى كـند.
2ـ موجب خشنودى پروردگار مى شود.
3ـ دندانها را سفـيد مى كـند.
4ـ مانع پوسيدگى دندان مى شود.
5ـ بلغـم را كـم مى كـند.
6ـ غـذا را لذيذ مى سازد.
7ـ حسنات را دوبرابر مى كـند.
8ـ با آن به سنت پيامبر عمل مى شود.
9ـ ملائكه نزد او حاضر مى شوند.
10ـ لـثه را محـكم مى كـند.
11ـ از گذرگاه مسواك (دهان) قرآن عبور مى كند.
12ـ دو ركعت نماز با مسواك پيش خدا محبوبتر است از هفتاد ركعت نماز بدون مسواك.
نمایش منبع

در سيره امامان عليهم‏السلام

راوى مى گويد: امام هفتم را ديدم هنگامى كه قبل از غذا دستها را مى شست، با دستمال آنها را خشك نمى كرد و هنگامى كه بعد از غذا آنها را مى شست با دستمال پاك مى كرد.
نمایش منبع

بهداشت محيط

على عليه السلام فرمود: پيامبر خدا صلي الله عليه و آله بما فرمان دادكه چهار چيز دفن گردد: مـو، دندان، ناخن، و خـون
نمایش منبع

بهداشت هفتگى

امام صادق عليه السلام فرمود: كوتاه كردن ناخنها و گرفتن سبيل در هر جمعه انسـان را از جـذام ايمن مى گـرداند.
نمایش منبع

بهداشت در ظـرف آب

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: از قسمت ترك خورده و طرف دستگيره ظرف، آب نخوريد، زيرا شيطان (ميكرب) روى دستگيره و قسمت شكافته مستقر مى شود.
نمایش منبع

مسواك، خلال، حجـامت

امام صادق عليه السلام فرمود: جبرئيل عليه السلام دستور مسواك و خلال و حجامت را بـراى پيـامبر خــدا صلي الله عليه و آلهآورد.
نمایش منبع

ميزان مصرف دارو

امام صادق عليه السلام در سفارشى به شخصى فرمود: آب كم بنوش زيرا هر دردى را استمرار مى بخشد، و تا آنجا كه بدن تو تحمل درد دارد از دارو بپرهيز.
نمایش منبع

ميزان مراجعه به پـزشك

امام موسى بن جعفر عليهماالسلاممى فرمايد: از مراجعه به پزشك تا زمانى كه توان تحمل داريد بپرهيزيد، زيرا پيش طبيب رفتن همانند (تعمير) ساختمان است كه مقدار كم آن به زياد آن منتهى مى شود.
نمایش منبع

فصـل سوّم:

آداب غذا خورى صحيح

آداب غذاخورى

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: هنگامى كه احساس گرسنگى كردى بخور و هنوز كه اشتها دارى از خوردن دست بكش.
نمایش منبع

توصيه‏هاى مهّم تندرستى

اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام به امام حسن عليه السلامفرمود: اى فرزندم! آيا چهار نكته به تو بياموزم تا با مراعات آنها از طب و طبابت بى نياز شوى؟ عرض كرد: بلى اى اميرمؤمنان. فرمود: بر غذا ننشين مگر اينكه گرسنه باشى، و از غذا خوردن برنخيز مگر زمانى كه هنوز ميل به غذا دارى، جويدن غذا را خوب و كامل انجام بده، و قبل از خواب به دستشويى برو، اگر اينها را انجام دهى از طب بى نياز خواهى شد.
نمایش منبع

طـول دادن صرف غـذا

مرحوم شيخ مفيد گويد: روايت شده است كه: نشستن بر سر سفـره را طـولانى كنيد، زيرا اين اوقات از عمر شما به حساب نمى آيد.
نمایش منبع

رژيم غذايى

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمـود: معده جايگاه همه دردهاست و پرهيز اساس همه دواهاست، هر نفسى را به هرچه عادت داده اى به او بده.
نمایش منبع

پـى آمـد غذاى بى‏برنامه

امام صادق عليه السلام فرمود: خـوردن در حـال سـيرى موجب مرض پيسى خواهد شد.
نمایش منبع

مقدار غذا وآب

امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند از پرخورى بيزار است. و فرمود: انسان ناچار بايد غذا بخورد تا سرپا باشد، پس هنگامى كه شخصى غذا مى خورد يك سوم شكم را براى غذا در نظر بگيرد ويك سوم آنرا براى آشاميدنيها نگهدارد و يك سوم آنرا هم براى نفس كشيدن خالى بگذارد. و بعد فرمود: همانند خوكها كه براى ذبح چاق مى شوند، شما چاق نشويد.
نمایش منبع

پيرى زودرس

امام صادق عليه السلام فرمود: چهار چيز سبب پيرى زودرس است: خوردن گوشت خوك، نشستن برجاى نمناك، بـالا رفـتن از پـلّه و آميزش بـا پيرزن.
نمایش منبع

ملاك حرام وحـلال بودن

امام صادق عليه السلام فرمود: انواع حبوبات و ميوجات و سبزيجات كه از زمين مى رويد كه براى بدن و تقويت انسان مفيد باشد، حلال است وآنچه براى بدن مضرّ باشد حرام است، مگر درحال ناچارى...
نمایش منبع

فصـل چهارم:

آثار كم خورى

كم خــورى

امام صادق عليه السلام فرمود: كم خورى در همه حال و پيش همه ملتها پسـنديـده اسـت، زيرا مصلحت درون و برون انسان در آن است.
نمایش منبع

انسان سبكبال

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: كسى كه كـم بخورد، حساب و كتاب او نيز كم و آسان خـواهد بود.
نمایش منبع

نشانه شايستگى

اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: اگر خداوند صلاح و رستگارى بنده اى را بخواهد، به او الهـام مى كـند كه: كم سخن گويد، كم بخورد و كم بخوابد.
نمایش منبع

نتيجه پُرخورى

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: خود را بطور كامل سير نكنيد، زيرا نور معرفت در قلبهاى شما خاموش مى گردد.
اندرون ازطعام خالى دارتا در آن نور معرفت بينى
تهى از حكمتى به علت آنكه پرى از طعام، تابينى
نمایش منبع

آثار كم خورى

على عليه السلام فرمود: كم خورى، كرامت انسان را بيشتر و تندرستى اش را طولانى تر مى سازد.
نمایش منبع

طغيان شـكم

امام صادق عليه السلام به ابو بصير فرمود: شكم از خوردن طغيان مى كند، و نزديكترين حالات انسان به خدا هنگامى است كه شكمش سبك باشد و منفورترين حالت انسان نزد خدا وقتى است كه شكمش پُر باشد.
نمایش منبع

پرخورى و اسراف

على عليه السلام فرمود: كم خـورى از پاكدامنى است و پُرخـورى از اسـراف است .
نمایش منبع

فصـل پنجم:

آثار پُرخـورى

ريشه بيماريها

امام صادق عليه السلام فرمود: ريشه همه بيمارى ها و دردها پرخورى است، جز تب كردن كه گاهى بى سبب به انسان مى رسد.
نمایش منبع

پى‏آمد پُرخورى

پيامبر اكرم فرمود: از پرخورى بپرهـيزيد، چون بـدن را تباه مى كند، بيمارى پديد مى آورد و سست كننده از عبادت است.
نمایش منبع

عامل تباهى بدن

امام صادق عليه السلام فرمود: تباهى بدن در پرخورى است، تباهى زراعت در اثر ارتكاب گناهان است، و تباهى شناخت در درود نفرستادن بر بهترين انسانها يعنى پيامبر است.
نمایش منبع

ويژگيـهاى دنياگرايان

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: خداوند عزيز وجليل شب معراج فرمود: اى احمد! نسبت به دنيا واهل آن خشمگين باش، و آخرت واهلش را دوست بدار. پيامبر گفت: پروردگار! اهل دنيا واهل آخرت كيانند؟ خداوند فرمود: اهـل دنيا كسى است كه پُرخور، پُرخنده، پُرخواب و پُرخشـم باشد...
نمایش منبع

سيره علوى در خوردن

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: من هرگز پُرخورى نكردم. گفته شد چرا؟ فرمود: زيرا هر لقمه اى را كه به طرف دهانم بردم نام خدا را بر آن خواندم.
نمایش منبع
حدیث روز

امام کاظم علیه السلام:

دَعْـوَةُ الصّـائِـمِ تُسْتَجابُ عِنْدَ اِفْطارِهِ؛

دعـاى شخـص روزه‏ دار هنگام افطار مُستجاب مى‏ شود.

بحار الانوار: ج 93، ص 255، ح 33

چهل حدیث « روزه »

احادیث معصومین

حمایت از پایگاه
آمار پایگاه کتابخانه احادیث شیعه

تــعــداد كــتــابــهــا : 111

تــعــداد احــاديــث : 45456

تــعــداد تــصــاویــر : 685

تــعــداد حــدیــث روز : 3838