شرح دعاي روز هفدهم ماه رمضان

عمل صالح چيست؟

خواسته نخستين امروز، راه يابى به «اعمال صالح» است.

«صالحات»، يعنى كارهاى خوب، شايسته، بجا، مفيد و مؤثّر.

هر عمل خوبى، صالح نيست. اعمال خوبِ رو به نتيجه، «صالحات» است. عمل صالح آن است كه فرد و اجتماع را براى رسيدن به سعادت، آماده و نزديك كند.

عمل صالح چند خصوصيت دارد:

1 ـ از «ايمان»، هرگز جدا نيست.

2 ـ حركت و كارى است كه آگاهانه و از روى شعور و ادراك باشد.

3 ـ جهت خدايى دارد و به قصد تقرب به خدا انجام مى گيرد.

4 ـ اثربخش است و لغو و بيهودگى در آن نيست.

5 ـ درحدّ قدرت و امكانات عمل كننده است.

6 ـ متناسب، بموقع و شايسته است (يعنى در رابطه با نيازها وشرايط خاص زمانى ومكانى، انتخاب وعمل مى شود).

7 ـ جهت اجتماعى و رنگ خدايى دارد، يعنى از خود محورى و خودخواهى دور است و در جهت اجتماع و در راه خداست.

پس، ايمان حقيقى، با شناخت نيازها، امكانات، وسايل كار، جهت، ارزيابى موقعيّت، «عمل صالح» را نتيجه مى دهد كه سودمند و بجا باشد و با در نظر گرفتن «اولويّت»ها انجام گيرد.

آنچه در «عمل اسلامى» ارزش آفرين است، زمينه عمل، انگيزه و چهارچوب آن و نيّت است، نه تنها منافع و سود حاصل از آن.

خدا بايد بصيرت دهد تا كار بجا وشايسته انجام دهيم.

و ما را امروز، به «عمل صالح»، «هدايت» كند.

خواسته بعد، برآورده شدن حاجتها و تأمين نيازها و تحقّق آمال و آرزوهاست. تأمين اين خواسته هم از قدرت لايزال الهى برمى آيد.

درسى از خداشناسى

دو نياز و خواسته امروز را از خداوند خواسته ايم.

در دعاى امروز، به دو صفت از اوصاف پروردگار اشاره شده است، كه معرفت آموز است. هر دو صفت، در زمينه «آگاهى» خداست.

هم به نيازمان آگاهست، هم به رازهاى نهفته درون سينه هامان.

در دعا كردن و حاجت خواستن، در ارتباط با خدا، نيازى به گفتن نيست، امّا خواستن ما مطلوب اوست.

خداوند، آن قدر كريم است كه حاجتى به سؤال نيست. و چنان آگاه، كه نيازى به شرح و تفصيل نيست.

او زبان حالمان را مى داند، و زبان قالمان را هم مى شنود، و از راز سينه مان هم آگاه است.

در دعايى داريم:

«إلهى... كَفى عِلمُك عَنِ المَقال، وَكَفى كَرَمُك عَنِ السُّؤال».

مهمّ آن است كه در محور حقّ، حركت كنيم و در شعاع «ولايت اللّه » قرار گيريم،

آنگاه... كارها خود، رو به راه است و نظر خداوند، دستگير سالكان.

به گفته خواجه عبداللّه انصارى:

«الهى!... ابوجهل را از كعبه مى آرى و ابراهيم را از بتخانه.

چون كار به عنايتست، چه جاى بهانه؟!...

ما را هم از دوستان شُمر،... نه بيگانه»!

وقتى سر و كارمان با چنين خدايى است كه:

هم نامه نانوشته مى خواند، هم رازهاى نهفته مى داند،

هم از نيّت ها و خلجانات ذهنى و خاطرات قلبى آگاهى دارد،

اين شناخت، تعهّدزا و عمل آفرين است، چرا كه جهان، جهان حساب است و آخرت، «يوم الدّين» و روز جزاست،

بهشتيان، با رهتوشه عمل صالح به بهشت مى روند.

و دوزخيان، با بار گناه، راهى جهنم مى شوند.

پس بايد از خدا خواست كه حاجتمان را برآورد، و آمالمان را تحقّق بخشد و به انجامِ «اعمال صالح» توفيقمان داده، هدايتمان كند.