تفسير خرد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : همانا خرد، زانو بند نادانى است، و نفس [امّاره] مانند شرورترين جنبدگان است كه اگر پايش بسته نشود، بيراهه مى رود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خرد نورى است كه خداوند براى انسان آفريد و آن را روشنگر دل قرار داد، تا به وسيله آن تفاوت ميان ديدنيها و ناديدنيها را بشناسد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند تبارك و تعالى، خرد را از نورى اندوخته و نهفته در علم ازلى خويش آفريد كه هيچ پيامبر مرسل و فرشته مقرّبى از آن آگاه نبود. پس، دانش را نفْسِ خرد قرار داد و فهم را جانِ آن و پارسايى را سرش و حيا را در چشمانش و حكمت را زبانش و مهربانى را دهانش و دلسوزى را دلش. آن گاه درون آن را با دَه چيز، انباشته و محكم كرد: با يقين و ايمان و راستى و آرامش و اخلاص و مدارا و دَهِش و قناعت و تسليم و سپاسگزارى.

امام على عليه السلام : نفْسها رهايند، اما دستانِ خرد، آنها را از [فرو غلتيدن در ]بد بختى ها مهار مى كند.

امام على عليه السلام : خرد، آن است كه دانسته سخن بگويى و به آنچه مى گويى عمل كنى.

امام على عليه السلام : خرد آن است كه ميانه روى كنى و از زياده روى بپرهيزى و وعده دهى و خلف وعده نكنى و هر گاه به خشم آمدى، بردبارى نشان دهى.

امام على عليه السلام : خرد، در حقيقت، دورى كردن از گناه است، و عاقبت نگرى و به كار گرفتن احتياط.

امام على عليه السلام : خرد، نگه داشتن تجربه هاست و بهترين تجربه ات آن تجربه اى است كه تو را اندرز دهد.

امام على عليه السلام : خرد و دانش به يك ريسمان بسته هستند و از هم جدا و دور نمى شوند.

امام على عليه السلام : بدبخت كسى است كه از منافعِ خرد و تجربه محروم باشد.

امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه خرد چيست؟ ـ فرمود : جام اندوه را جرعه جرعه نوشيدن تا به دست آمدن فرصت.

امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال پدر بزرگوارش از او كه خرد چيست؟ ـ فرمود : اين كه دلت آنچه را به او مى سپارى، نگه دارد.

امام كاظم عليه السلام ـ در سفارش به هشام بن حكم ـ فرمود : اى هشام! همانا خرد با دانايى همراه است و خداوند فرموده است: «اين مَثَلها را براى مردم مى زنيم، اما جز دانايان آنها را درنمى يابند».

امام رضا عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه خرد چيست؟! ـ فرمود : جام اندوه را جرعه جرعه نوشيدن و با دشمنان به تسامح و با دوستان با مدارا رفتار كردن.