حديث و آيات: تحقيقى پيرامون احاديث تسليم

توضيح : اين رويداد را محدّثان بزرگ جهان اسلام به طرق مختلف از اهل بيت وبزرگان صحابه مانند ابوسعيد خدرى ، انس بن مالك ، عبداللّه بن عبّاس ، ابوالحمراء و ديگران روايت كرده اند. بر اين اساس، اصل وقوع اين رخداد از امور مسلّم شمرده مى شود، امّا روايات مربوط به شمار اين روايات به سه گروه تقسيم مى شود:
گروه اوّل : احاديثى كه دلالت دارند پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله همه روزه وقتى مى خواست براى نماز صبح به مسجد برود درِ خانه على و فاطمه عليهماالسلاممى آمد و با سلام و خواندن آيه تطهير آنها را براى نماز دعوت مى كرد كه متن اين روايات در فصل چهارم ملاحظه شد.
گروه دوم : احاديثى كه براساس آنها راوى چند بار عمل پيشگفته را خود ديده است .
گروه سوم : احاديثى كه به ظاهر دلالت دارند عمل مذكور همه روزه نبوده و در تعداد ايام با يكديگر و نيز با روايات گروه اول اختلاف دارند .
گروه اوّل و دوم با يكديگر ناهمسويى ندارند و به قرينه آنها معلوم مى شود كه در گروه سوم ـ اگر همه آنها از نظر صدور بى اشكال باشند و تصحيفى در آنها راه نيافته باشد ـ راويان مشاهدات خود را نقل كرده اند و اعتبار نيز آن را تقويت مى كند.
بنابر اين حاصل جمع بندى روايات اين فصل چنين است كه پس از نزول آيه تطهير، پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله براى هر چه روشنتر شدن مقصود از «اهل البيت» در آيه تطهير و «اهلك» در آيه «وَامُرْ اَهْلَك بِالصَّلاةِ» همه روز هنگام نماز صبح در خانه على و فاطمه عليهماالسلام مى آمد و با سلام و قرائت آيه تطهير آنها را به نماز دعوت مى كرد و همه رواياتى كه در بيان اين رويداد عدد خاصّى را ذكر كرده اند ناظر به مشاهدات راوى است و انحصارى از آنها به دست نمى آيد، ليكن از برخى روايات چنين پيداست كه اقدام پيامبر صلي الله عليه و آله پس از نزول آيه «وامُرْ اَهْلَك بِالصَّلاةِ» بوده است.
ابو سعيد خدرى: چون آيه «وامُرْ اَهْلَكَ بِالصَّلاة» نازل شد پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله در مدّت هشت ماه هر بامداد به درِ خانه على مى آمد و مى فرمود: رحمت خدا بر شما باد، هنگام نماز است «اِنَّما يُريدُ اللّه ُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ البيتِ ويُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً » .
علامه طباطبايى قدس سره پس از روايت ابوسعيد مى گويد:
ظاهر روايت چنين است كه اين آيه مدنى است و تا آن جا كه من به خاطر دارم كسى متعرّض اين نكته نشده است و شايد مقصود، بيان اين نكته باشد كه پيامبر صلي الله عليه و آله براى عمل به آيه در مدينه به درِ خانه على مى رفته است، اگر چه آيه در مكّه نازل شده باشد كه اين نيز از لفظ دور است .