29. عدالت و ظلم
لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْميزانَ لِيَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَديدَ فيهِ بَأْسٌ شَديدٌ وَ مَنافِعُ لِلنّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللّهَ قَوىٌّ عَزيزٌ؛
سه چيز است كه همه مردم به آنها نياز دارند: امنيّت، عدالت و رفاه.
2
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اَلظُّلْمُ ثَلاثَةٌ: فَظُلْمٌ لايَغْفِرُهُ اللّه ُ وَظُلْمٌ يَغْفِرُهُ وَظُلْمٌ لايَتْرُكُهُ، فَأَمَّا الظُّلْمَالَّذى لايَغْفِرُ اللّه ُ فَالشِّرْكُ قالَ اللّه ُ: «إنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظيمٌ» وَأَمَّا الظُّلْمَ الَّذى يَغْفِرُهُ اللّه ُفَظُلْمُ الْعِبادِ أَنْفُسَهُمْ فيما بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الظُّلْمَ الَّذى لا يَتْرُكُهُ اللّه ُ فَظُلْمُ الْعِبادِبَعْضُهُمْ بَعْضا؛
ظلم سه قسم است: ظلمى كه خدا نمى آمرزد، ظلمى كه مى آمرزد و ظلمى كه از آننمى گذرد، اما ظلمى كه خدا نمى آمرزد شرك است. خداوند مى فرمايد: «حقا كه شركظلمى بزرگ است» و اما ظلمى كه خدا مى آمرزد، ظلم بندگان به خودشان ميان خود وپروردگارشان است اما ظلمى كه خدا از آن نمى گذرد ظلم بندگان به يكديگر است.
3
امام صادق عليه السلام:
اَلْعَدْلُ اَحْلى مِنَ الشَّهْدِ وَاَلْيَنُ مِنَ الزُّبْدِ وَاَطيَبُ ريحا مِنَ الْمِسْكِ؛
عدالت از عسل شيرين تر، از كره نرم تر و از مُشك خوشبوتر است.
4
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِتَّقوا دَعْوَةَ الْمَظْلومِ وَإنْ كانَ كافِرا فَإِنَّها لَيْسَ دونَها حِجابٌ؛
از نفرين مظلوم بترسيد اگر چه كافر باشد، زيرا در برابر نفرين مظلوم پرده و مانعى نيست.
5
امام صادق عليه السلام:
اَلنّاسُ يَسْتَغْنونَ اِذا عُدِلَ بَينَهُمْ وَتُنْزِلُ السَّماءُ رِزْقَها وَتُخْرِجُالاَْرْضُ بَرَكَتَها بِاِذْنِ اللّه ِ تَعالى؛
هنگامى كه در ميان مردم عدالت برقرار شود، بى نياز مى شوند و به اذن خداوندمتعال آسمان روزىِ خود را فرو مى فرستد و زمين بركاتش را بيرون مى ريزد.
6
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ أَخَذَ لِلْمَظْلومِ مِنَ الظّالِمِ كانَ مَعىَ فِى الْجَنَّةِ تَصاحُبا؛
هر كس داد مظلوم را از ظالم بگيرد، در بهشت با من يار و هم نشين باشد.
7
پيامبر صلي الله عليه و آله:
عَدْلُ ساعَةٍ خَيْرٌ مِنْ عِبادَةِ سَبْعينَ سَنَةً قِيامِ لَيْلِها وَصِيامِ نَهارِها؛
ساعتى عدالت بهتر از هفتاد سال عبادت است كه شب هايش به نماز و روزهايش بهروزه بگذرد.
8
پيامبر صلي الله عليه و آله:
إِنَّ النّاسَ إِذا رَأَوُا الظّالِمَ فَلَمْ يَأْخُذوا عَلى يَدَيْهِ أَوْشَكَ أَنْ يَعُمَّهُمُ اللّه ُبِعِقابٍ مِنْهُ؛
مردم آنگاه كه ظالم را ببينند و او را باز ندارند، انتظار مى رود كه خداوند همه را بهعذاب خود گرفتار سازد.
9
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اَعدَلُ النّاسِ مَن رَضِىَ لِلنّاسِ مايَرْضى لِنَفسِهِ وَكَرِهَ لَهُمْ ما يَكْرَهُلِنَفْسِهِ؛
عادل ترين مردم كسى است كه براى مردم همان را بپسندد كه براى خود مى پسنددو براى آنان نپسندد آنچه را براى خود نمى پسندد.
10
پيامبر صلي الله عليه و آله:
لِيَنْصُرِ الرَّجُلُ أَخاهُ ظالِما أَوْ مَظْلُوما إِنْ كانَ ظالِما فَيَنْهاهُ فَإِنَّهُ لَهُنُصْرَةٌ وَإِنْ كانَ مَظْلوما فَيَنْصُرُهُ؛
انسان بايد برادر (دينى) خويش را يارى كند چه ظالم باشد چه مظلوم اگر ظالم باشداو را باز دارد كه اين به منزله يارى كردن اوست و اگر مظلوم باشد ياريش كند.
11
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِذا حَكَموا بِغَيْرِ عَدْلٍ اِرْتَفَعَتِ الْبَرَكاتُ؛
هنگامى كه به غير عدالت حكم كنند، بركت ها از بين مى روند.
12
پيامبر صلي الله عليه و آله:
يَقولُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ: وَعِزَّتى وَجَلالى لأََنْتَقِمَنَّ مِنَ الظّالِمِ فى عاجِلِهِوآجِلِهِ وَلأََنْتَقِمَنَّ مِمَّنْ رَأى مَظْلوما فَقَدَرٌ أَنْ يَنْصُرَهُ فَلَمْ يَنْصُرْهُ؛
خداى عزوجل مى فرمايد: به عزّت و جلالم سوگند كه از ظالم در دنيا و آخرت انتقاممى گيرم و از كسى هم كه مظلومى را ببيند و بتواند ياريش كند و نكند بى گمان انتقام مى گيرم.
13
امام على عليه السلام:
اِجْعَلِ الدِّينَ كَهْفَكَ وَالْعَدْلَ سَيْفَكَ تَنْجُ مِنْ كُلِّ سوءٍ وَتَظْفَرْ عَلى كُلِّ عَدُوٍّ؛
دين را پناهگاه و عدالت را اسلحه خود قرار ده تا از هر بدى نجات پيدا كنى و بر هردشمنى پيروز گردى.
14
امام باقر عليه السلام:
مَا انْتَصَرَ اللّه ُ مِنْ ظالِمٍ إِلاّ بِظالِمٍ وَذلِكَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ (وَكَذلِكَ نُوَلّىبَعْضَ الظّالِمينَ بَعْضا)؛
خداوند هيچگاه از ظالم انتقام نگرفت مگر به وسيله ظالمى ديگر و اين سخن خداىعزّوجلّ است كه: «و بدين سان ظالمان را به سزاى اعمالى كه مى كنند بر يكديگر مسلّطمى كنيم».
15
امام على عليه السلام:
اِنَّ الْعَدْلَ ميزانُ اللّه ِ سُبْحانَهُ الَّذى وَضَعَهُ فِى الْخَلْقِ وَنَصَبَهُ لاِِقامَةِالحَقِّ فَلا تُخالِفْهُ فى ميزانِهِ وَلا تُعارِضْهُ فى سُلطانِهِ؛
به راستى كه عدالت ترازوى (معيار) خداى سبحان است كه در ميان خلق نهاده استو براى برپاداشتن حق نصب فرموده، پس در ترازوى خداوند با او مخالفت نكن و باحكومتش مقابله ننما.
16
امام على عليه السلام:
مَنْ طَلَبَ عِزّا بِظُلْمٍ وَباطِلٍ أَوْرَثَهُ اللّه ُ ذُلاًّ بِإِنْصافٍ وَ حَقٍّ؛
هر كس عزّت را با ظلم و باطل طلب كند، خداوند به انصاف و حق ذلّت نصيبشمى نمايد.
17
امام على عليه السلام:
قُلوبُ الرَّعِيَّةِ خَزائِنُ راعيها فَما اَوْدَعَها مِنْ عَدْلٍ اَوْ جَوْرٍ وَجَدَهُ؛
دل هاى مردم صندوقچه هاى حاكم است، پس آنچه از عدالت و يا ظلم در آنهابگذارد، همان را خواهد ديد.
18
امام سجاد عليه السلام:
اَللّهُمَّ إِنّى أَعوذُبِكَ مِنْ... أَنْ نَعْضِدَ ظالِما أَوْ نَخْذُلُ مَلْهوفا أَؤْ نَرومَما لَيْسَ لَنا بِحَقٍّ؛
خدايا به تو پناه مى برم... از اين كه ظالمى را يارى كنيم و يا مظلوم و دلسوخته اى رابى ياور گذاريم و يا آنچه حق ما نيست بخواهيم.
19
امام على عليه السلام:
اِسْتَعْمِلِ الْعَدْلَ وَاحْذَرِ الْعَسْفَ وَالْحَيْفَ فَاِنَّ الْعَسْفَ يَعودُ بِالْجَلاءِوَالْحَيْفَ يَدْعوا اِلَى السَّيْفِ؛
عدالت را اجرا كن و از زورگويى و ستمگرى بپرهيز زيرا زورگويى مردم را به ترك ازوطن وامى دارد، و ستم آنان را به قيام مسلّحانه مى كشاند.
20
پيامبر صلي الله عليه و آله:
رَحِمَ اللّه ُ عَبْدا كانَتْ لأَِخيهِ عِنْدَهُ مَظْلِمَةٌ فى عِرْضٍ أَوْ مالٍ فَجاءَهُفَاسْتَحَلَّهُ قَبْلَ أَنْ يُؤْخَذَ وَلَيْسَ ثَمَّ دينارٌ وَلادِرْهَمٌ فَإِنْ كانَتْ لَهُ حَسَناتٌ اُخِذَ مِنْحَسَناتِهِ وَإِنْ لَمْ تَكُنْ لَهُ حَسَناتٌ حَمَلوا عَلَيْهِ مِنْ سَيِّئاتِهِ؛
خدا رحمت كند بنده اى را كه حلاليت بطلبد از برادرى كه به آبرو يا مال او تجاوزكرده، قبل از آن كه (در قيامت) از او بازخواست كنند، آنجايى كه دينار و درهمى نباشد،در نتيجه اگر شخص كار نيكى داشته باشد از آن بردارند و اگر نداشته باشد، از گناهانمظلوم برداشته بر گناهان او بيفزايند.
21
امام على عليه السلام:
اَحْسَنُ الْعَدْلِ نُصْرَةُ الْمَظْلومِ؛
بهترين عدالت يارى مظلوم است.
22
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِسْتَعيذوا بِاللّه ِ... مِنْ اَنْ تَظْلِموا اَوْ تُظْلَموا؛
به خدا پناه ببريد از اين كه ظلم كنيد و يا زير بار ظلم برويد.
23
امام على عليه السلام:
اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلى اَئِمَّةِ الْعَدْلِ اَنْ يُقَدِّروا اَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِالنّاسِ كَيْلا يَتَبَيَّغَ بِالْفَقيرِ فَقْرُهُ؛
خداوند عزوجل بر پيشوايان عادل واجب كرده كه سطح زندگى خود را با مردم ناتوانبرابر كنند تا فقير را، فقرش برآشفته نكند.
24
امام على عليه السلام:
خَيْرُ النّاسِ مَنْ اِنْ اُغْضِبَ حَلُمَ وَ اِنْ ظُلِمَ غَفَرَ وَ اِنْ اُسى ءَ اِلَيْهِاَحْسَنَ؛
بهترين مردم كسى است كه اگر او را به خشم آورند، بردبارى نمايد و چنانچه به اوظلم شود، ببخشايد و چون به او بدى شود، خوبى كند.
25
امام على عليه السلام:
اَلْعَدلُ اَفْضَلُ مِنَ الشَّجاعَةِ لاَِنَّ النّاسَ لَوِ اسْتَعْمَلُوا الْعَدْلَ عُموما فىجَميعِهِمْ لاَسْتَغْنَوْا عَنِ الشَّجاعَةِ؛
عدالت بهتر از شجاعت است، زيرا اگر مردم همگى عدالت را درباره يكديگر به كارگيرند، از شجاعت بى نياز مى شوند.
26
امام على عليه السلام:
اوصيكُما بِتَقْوَى اللّه ِ... وَ كونا لِلظّالِمِ خَصْما وَ لِلْمَظْلومِ عَوْنا؛
شما را سفارش مى كنم به تقواى الهى... و دشمن ظالم و ياور مظلومباشيد.
27
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَهْدىُّ اُمَّتِى الَّذى يَمْلاَُ الاَْرْضَ قِسْطا وَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَوْراوَ ظُلْما؛
مهدى امت من كسى است كه هنگام پر شدن زمين از بيداد و ظلم، آن را پر از قسط وعدل خواهد كرد.
28
امام على عليه السلام:
مَنْ اَشْفَقَ عَلى نَفْسِهِ لَمْ يَظْلِمْ غَيْرَهُ؛
هر كس دلسوز خود باشد به ديگران ظلم نمى كند.
29
پيامبر صلي الله عليه و آله:
ما مِنْ اَحَدٍ يَكونُ عَلى شَى ءٍ مِنْ اُمورِ هذِهِ الاُْمَّةِ قَلَّتْ اَمْ كَثُرَتْ فَلايَعْدِلُ فيهِمْ اِلاّ كَبَّهُ اللّه ُ فِى النّارِ؛
هر كس كارى از كارهاى كوچك و يا بزرگ اين امت را در دست بگيرد و در ميانشانعدالت را اجرا نكند خداوند او را به رو، در آتش خواهد افكند.
30
امام على عليه السلام:
خَيْرُ الْمُلوكِ مَنْ اَماتَ الْجَوْرَ وَ اَحْيَى الْعَدْلَ؛
بهترين فرمانروا كسى است كه ظلم را از بين ببرد و عدل را زنده كند.
31
امام على عليه السلام:
لا عَدْلَ اَفْضَلُ مِنْ رَدِّ الْمَظالِمِ؛
هيچ عدالتى بهتر از بازگرداندن حقوق پايمال شده نيست.
32
امام باقر عليه السلام:
لَيْسَ مِنّا وَ لا مِنْكُمْ مَنْ ظَلَمَ النّاسَ؛
از ما نيست و از شما (شيعيان هم) نيست كسى كه به مردم ظلم كند.
33
امام على عليه السلام:
مَنْ عَمِلَ بِالْعَدْلِ حَصَّنَ اللّه ُ مُلْكَهُ؛
هر كس به عدالت رفتار كند، خداوند حكومتش را حفظ خواهد كرد.
34
پيامبر صلي الله عليه و آله:
لَيْسَ شَىْ ءٌ اُطيعَ اللّه ُ فيهِ اَعْجَلَ ثَوابا مِنْ صِلَةِ الرَّحِمِ وَ لَيْسَ شَىْ ءٌاَعْجَلَ عِقابا مِنَ الْبَغْىِ وَ قَطيعَةِ الرَّحِمِ؛
هيچ طاعتى نيست كه پاداشش زودتر از صله رحم برسد و مجازاتى سريع تر ازمجازات ظلم و قطع رحم نيست.
35
امام على عليه السلام:
اِنَّ فِى الْعَدْلِ سَعَةً وَ مَنْ ضاقَ عَلَيْهِ الْعَدْلُ فَالْجَوْرُ عَلَيْهِ اَضْيَقُ؛
به راستى كه در عدالت گشايش است و هر كس عدالت بر او تنگ آيد، بى عدالتى بروى تنگ تر خواهد بود.
36
امام على عليه السلام:
مَنْ باعَ نَفْسَهُ بِغَيْرِ نَعيمِ الْجَنَّةِ فَقَدْ ظَلَمَها؛
هر كس خودش را جز به نعمت بهشت بفروشد، براستى كه به خويشتن ظلم كردهاست.
37
فاطمه زهرا عليهاالسلام:
فَرَضَ اللّه ُ... العَدْلَ تَسكينا لِلْقُلوبِ؛
خداوند عدالت را براى آرامش دل ها، واجب كرد.
38
لقمان حكيم عليه السلام:
يا بُنَىَّ اِذا دَعَتْكَ القُدْرَةُ عَلى ظُلْمِ مَنْ هُوَ دونَكَ فَاذْكُرْ قُدْرَةَاللّه ِ عَلَيْكَ؛
فرزندم هرگاه قدرت، تو را به ظلم بر زيردستت فرا خواند، قدرت خدا را بر خودتبه يادآور.
39
امام صادق عليه السلام:
لَمْ يَبْعَثِ اللّه ُ نَبيّا قَطُّ اِلاّ بِالْبِرِّ وَالْعَدْلِ؛
خداوند هيچ پيامبرى را جز به نيكى و عدالت بر نينگيخت.
40
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ اَصْبَحَ لا يَهِمُّ بِظُلْمِ اَحَدٍ غَفَرَ اللّه ُ مَا اجْتَرَمَ؛
هر كس صبح كند و قصد ظلم كردن به كسى را نداشته باشد، خداوند جُرم و گناه اورا مى بخشد.
- کتابخانه احادیث شیعه
- لیست چهل حدیث ها
- فهرست چهل چلچراغ (چهل چهل حديث)
- 29. عدالت و ظلم