20. كودك
اِنْ اَحْسَنْتُمْ اَحْسَنْتُمْ لاَِنْفُسِكُمْ وَ اِنْ اَسَاْتُمْ فَلَها؛
خانه اى كه كودك در آن نباشد ، بركت ندارد.
2
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِنَّ الْوَلَدَ الصّالِحَ رَيْحانَةٌ مِنْ رَياحينِ الْجَنَّةِ؛
فرزند شايسته ، گُلى از گل هاى بهشت است .
3
امام باقر عليه السلام :
اِذا اَرَدْتَ الْوَلَدَ فَقُلْ عِنْدَ الْجِماعِ : اَللّهُمَّ ارْزُقْنى وَلَدا وَ اجْعَلَهُ تَقيّا لَيسَفى خَلْقِهِ زِيادَةٌ وَ لا نُقْصانٌ وَ اجْعَلْ عاقِبَتَهُ اِلى خَيْرٍ؛
هرگاه فرزند خواستى ، هنگام آميزش بگو : بار الها! به من فرزندى عطا كن و او را باتقوا قرار ده و در آفرينش او، كم و زيادى نباشد و او را عاقبت به خير گردان .
4
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَدِّبُوا اَوْلادَكُمْ فى بُطونِ اُمَّهاتِهِمْ. قيلَ: وَكَيْفَ ذلِكَ يا رَسُولَ اللّه ِ؟ فَقالَ:بِاِطْعامِهِمُ الْحَلالَ؛
فرزندانتان را در رحم مادرانشان تربيت كنيد. سئوال شد: اين چطور ممكن است،اى رسول خدا؟ فرمودند: با خوراندن غذاى حلال (به مادرانشان).
5
امام صادق عليه السلام :
الْمَرأَةُ تَحيضُ، يَحْرُمُ عَلى زَوْجِها اَن يَأتِيَها لِقَولِ اللّه ِ تَعالى «و لاتَقرَبوهُنَّ حَتّى يَطهُرْنَ)؛
زنى كه در عادت ماهيانه (حيض) است بر شوهرش آميزش با او حرام است به دليل اين گفته خداوند متعال: «به زنان حائض نزديك نشويد تا زمانى كه پاك گردند».
6
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَلْبَناتُ هُنَّ الْمُشْفِقاتُ الْمُجَهِّزاتُ الْمُبارَكاتُ، مَنْ كانَتْ لَهُ ابْنَةٌ واحِدَةٌجَعَلَهَا اللّه ُ لَهُ سِتْرا مِنَ النّارِ، و مَنْ كانَتْ عِنْدَهُ ابْنَتانِ اُدْخِلَ الْجَنَّةَ بِهِما، وَ مَنْ كانَتْ عِنْدَهُثَلاثُ بَناتٍ أوْ مِثْلُهُنَّ مِنَ الاَْخَواتِ وُضِعَ عَنْهُ الْجِهادُ وَ الصَّدَقَةُ ؛
دختران ، دلسوز ، مددكار و بابركت اند . هر كس يك دختر داشته باشد ، خداوند ، او راپوششى از دوزخ قرار مى دهد و هر كس دو دختر داشته باشد ، به خاطر آن وارد بهشتمى شود و هر كس سه دختر يا مانند آن خواهر داشته باشد ، جهاد و صدقه از او برداشتهمى شود .
7
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِذا اَتى اَحَدُكُم اَهْلَهُ فَلْيَسْتَتِرْ، فَاِنَّهُ اِذا لَمْ يَسْتَتِرْ استَحْيَتِ الْمَلائِكَةُوَ خَرَجَتْ، وَ حَضَرَتِ الشَّياطينُ؛
هرگاه كسى از شما خواست با همسرش آميزش كند ، بايد خود را بپوشانَد ، چرا كه اگرنپوشاند ، فرشتگان حيا مى كنند و خارج مى شوند و شيطان حاضر مى شود .
8
امام رضا عليه السلام :
لا تَقْرَبِ النِّساءَ في اَوَّلِ اللَّيْلِ لا شِتاءً وَ لا صَيْفا وَ ذلِكَ اَنَّ الْمَعِدَةَوَ الْعُروقَ تَـكونُ مُمْتَلِئَةً وَ هُوَ غَيْرُ مَحْمودٍ ، يُتَخَوَّفُ مِنْهُ الْقولَنْجُ وَ الفالِجُ ، وَ الْلَّقْوَةُوَ النِّقرِسُ ، وَ الْحَصاةُ وَ التَّقْطيرُ ، وَ الْفَتْقُ وَ ضَعْفُ الْبَصَرِ وَ الدِّماغِ. فَاِذا اُريدَ ذلِكَ فَلْيَكُنْفى آخِرِ اللَّيْلِ؛ فَاِنَّهُ اَصَحُّ لِلْبَدَنِ ، وَ اَرْجى لِلْوَلَدِ ، وَ اَذْكى لِلْعَقْلِ فِى الْوَلَدِ الَّذى يُقْضىبَيْنَهُما؛
آغاز شب ، چه در زمستان و چه در تابستان ، با زنان آميزش مكن ، اين بدان جهت است كه معده و رگ ها پُرند و اين وضعيت مناسبى [براى آميزش] نيست و بيم قولنجو فلج و لقوه چانه و نِقرس و سنگ [كليه ]و تقطير (چكايش) بول وفتق و ضعفدر بينايى و ذهن مى رود . پس اگر قصد آميزش دارد ، بايد در پايان شب انجام دهد، كهبراى بدن ، صحت افزاتر و براى فرزنددار شدن اميدبخش تر و براى باهوش شدنفرزندى كه در اين ميان پديد مى آيد ، بهتر است .
9
امام على عليه السلام :
لا أدَبَ مَعَ غَضَبٍ؛
با خشم، تربيت [ممكن ]نيست .
10
پيامبر صلي الله عليه و آله :
وَالَّذى نَفْسى بِيَدِهِ لَوْ اَنَّ رَجُلاً غَشِىَ امْرَاَتَهُ وَ فِى الْبَيْتِ صَبىٌّ مُسْتَيْقِظٌيَراهُما وَيَسْمَعُ كَلامَهُما وَنَفَسَهُما ما اَفْلَحَ اَبَدا ؛ اِذا كانَ غُلاما كانَ زانيا اَوْ جاريَةًكانَتْ زانيَةً؛
سوگند به كسى كه جانم به دست اوست ، اگر كسى با همسرش درآميزد و در اتاق ،كودكى بيدار باشد كه آنان را ببيند و سخن گفتن و صداى نَفَس آنان را بشنود ، هرگزرستگار نمى شود . اگر پسر باشد ، مردى زناكار و اگر دختر باشد ، زنى زناكار مى گردد .
11
امام صادق عليه السلام :
مَنْ اَكَلَ سَفَرجَلَةً عَلَى الرِّيقِ طابَ ماؤُهُ وَ حَسُنَ وَلَدُهُ ؛
هر كس ناشتا يك بِهْ بخورد ، نطفه اش پاكيزه مى شود و فرزندش نيكو مى گردد .
12
پيامبر صلي الله عليه و آله :
ما مِن اِمْرَاَةٍ حامِلَةٍ اَكَلَتِ الْبِطِّيخَ اِلاّ يَكونُ مَولودُها حَسَنَ الْوَجْهِ وَ الْخُلُقِ ؛
هيچ زن باردارى نيست كه خربزه بخورد ، مگر اين كه فرزندش زيبا و خوش اخلاقمى گردد .
13
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَطْعِمُوا الْمَرأَةَ فى شَهْرِها الَّذى تَلِدُ فيهِ التَّمْرَ فَاِنَّ وَلَدَها يَكونُحَليما نَقيّا ؛
به زن، در ماهى كه زايمان كرده ، خرما بدهيد ، چرا كه فرزند او بردبار و پاكمى شود .
14
پيامبر صلي الله عليه و آله :
مَنْ وُ لِدَ لَهُ مَولودٌ فَلْيُؤَذِّنْ فى اُذُنِهِ الْيُمْنى بِاَذانِ الصَّلاةِ وَلْيُقِمْ فِىالْيُسْرى فَاِنَّها عِصْمَةٌ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ ؛
به هر كس فرزندى داده شود ، بايد در گوش راست او اذان نماز و در گوش چپ اواقامه بگويد ؛ چرا كه مايه ايمنى از شيطانِ رانده شده است .
15
پيامبر صلي الله عليه و آله :
لَيْسَ لِلصَّبىِّ لَبَنٌ خَيْرٌ مِنْ لَبَنِ اُمِّهِ ؛
براى كودك ، هيچ شيرى بهتر از شير مادرش نيست .
16
امام صادق عليه السلام :
اَلرَّضاعُ واحِدٌ وَ عِشْرونَ شَهْرا، فَما نَقَصَ فَهُوَ جَورٌ عَلَىالصَّبىِّ ؛
شيرخوارى ، 21 ماه است . پس هر چه كم شود ، ظلم بر كودك است .
17
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِذا حَمَلَتِ الْمَرأَةُ كانَتْ بِمَنْزِلَةِ الصّائِمِ القائِمِ المُجاهِدِ بِنَفْسِهِ وَ مالِهِ فىسَبيلِ اللّه ِ ، فَاِذا وَضَعَتْ كانَ لَها مِنَ الأَجرِ ما لا تَدرى ما هُوَ لِعِظَمِهِ، فَاِذا اَرْضَعَتْ كانَلَها بِكُلِّ مَصَّةٍ كَعِدْلِ عِتْقِ مُحَرَّرٍ مِنْ وُلْدِ اِسماعيلَ ، فَاِذا فَرَغَتْ مِنْ رَضاعِهِ ضَرَبَمَلَكٌ عَلى جَنْبِها وَ قالَ : اِستَأنِفِى الْعَمَلَ، فَقَدْ غُفِرَ لَكِ ؛
هنگامى كه زن باردار مى شود ، همانند روزه دارِ شب زنده دار و مجاهدى است كه باجان و مالش در راه خدا جهاد مى كند و هنگامى كه فارق شود ، پاداشى دارد كه نمى دانىعظمت آن چه قدر است و هنگامى كه شير بدهد ، در هر بار مكيدن ، پاداش آزاد كردن يكىاز فرزندان اسماعيل عليه السلامبراى اوست و آن گاه كه شيردادن تمام شود ، فرشته اى بر پهلوىاو مى زند و مى گويد : «عمل را از نو آغاز كن كه بى ترديد ، آمرزيده شدى» .
18
امام صادق عليه السلام :
اَ لْبَنونَ نَعيمٌ وَ الْبَناتُ حَسَناتٌ وَ اللّه ُ يَسْألُ عَنِ النَّعيمِ ، وَ يُثيبُعَلَى الحَسَناتِ ؛
پسران، نعمت اند و دختران خوبى. خداوند ، از نعمت ها سؤال مى كند و به خوبى هاپاداش مى دهد .
19
پيامبر صلي الله عليه و آله :
طَهِّروا اَولادَكُمْ يَوْمَ السّابِـعِ فَاِنَّهُ اَطْيَبُ وَ اَطْهَرُ و اَسْرَعُ لِنَباتِ اللَّحْمِ،وَ اِنَّ الأَْرْضَ تَنْجُسُ مِنْ بَولِ الاَْغْلَفِ اَرْبَعينَ صَباحا ؛
روز هفتم [تولّد] ، فرزندتان را [با ختنه] پاك كنيد ، چرا كه مايه تميزى و پاكيزگىبيشتر و رويِش شتابنده ترِ گوشت است و زمين ، چهل روز از بول شخص ختنه نشده ،آلوده مى ماند .
20
امام على عليه السلام :
تَخَيـَّروا لِلرَّضاعِ كَما تَتَخَيَّرونَ لِلنِّـكاحِ، فَاِنَّ الرَّضاعَ يُغَيِّرُ الطِّباعَ ؛
براى شيردادن ، [دايه هاى شايسته ]انتخاب كنيد، همان گونه كه براى ازدواجانتخاب مى كنيد ، چرا كه شير ، طبيعت ها را تغيير مى دهد .
21
عمرو بن شعيب عن أبيه عن جدّه:
اِنَّ النَّبىَّ صلي الله عليه و آله اَمَرَ بِتَسمَيةِ الْمَولودِ يَوْمَ سابِعِهِوَ وَضْعِ الاَْذى عَنهُ وَ العَقِّ ؛
پيامبر صلي الله عليه و آلهبه نام گذارى كودك در روز هفتمِ تولّد و كوتاه كردن موى او و عقيقه كردن ،فرمان داد .
22
پيامبر صلي الله عليه و آله :
مَنْ كانَ عِنْدَهُ صَبِىٌّ فَلْيَتَصابَ لَهُ ؛
هر كس با كودك سروكار دارد ، با او كودكانه رفتار كند .
23
امام على عليه السلام:
وَ حَقُّ الوَلَدِ عَلَى الوالِدِ أنْ يُحَسِّنَ اِسمَهُ وَ يُحَسِّنَ اَدَبَهُ، و يُعَلِّمَهُالقُرآنَ ؛
حقّ فرزند بر پدر ، آن است كه نام خوب بر او بگذارد و او را خوب تربيت كند و قرآن بهاو بياموزد .
24
امام صادق عليه السلام :
اِنَّ اللّه َ لَيَرْحَمُ الْعَبْدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ ؛
بدون ترديد ، خداوند بر بنده خود به خاطر شدّت محبّت به فرزندش ، رحم مى كند .
25
پيامبر صلي الله عليه و آله :
حَقُّ الْوَلَدِ عَلى والِدِهِ... اَنْ يَسْتَفْرِهَ اُمَّهُ ؛
حق فرزند بر پدر اين است كه مادر او را گرامى بدارد.
26
پيامبر صلي الله عليه و آله :
مَنْ بَكى صَبىٌّ لَهُ فَاَرْضاهُ حَتّى يُسَكِّنَهُ ، اَعْطاهُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ مِنَ الْجَنَّةِحَتّى يَرْضى ؛
هر كس كودك گريان خود را راضى كند تا آرام شود ، خداوند از بهشت آن قدر به اومى دهد تا راضى شود .
27
پيامبر صلي الله عليه و آله :
كانَ النَّبىُّ صلي الله عليه و آله اِذا اَصْبَحَ مَسَحَ عَلى رُؤُوسِ وُلْدِهِ وَ وُلْدِ وُلْدِهِ؛
پيامبر صلي الله عليه و آله هر روز صبح بر سر فرزندان و نوه هايشان دست [نوازش ]مى كشيدند.
28
امام كاظم عليه السلام :
قالَ بَعْضُهُم : شَكْوَتُ اِلى ابِى الْحَسَنِ موسى عليه السلام ابنا لى ، فَقالَ : لاتَضْرِبْهُ، وَاهْجُرْهُ وَ لا تُطِلْ ؛
كسى گفت : از فرزندم به امام كاظم عليه السلامشكايت كردم . ايشان فرمودند : «او را نزن بلكهبا او قهر كن ولى نه به مدّت طولانى .
29
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَ لْوَلَدُ سَيِّدٌ سَبْعَ سِنينَ، وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنينَ، وَ وَزيرٌ سَبْعَ سِنينَ؛
فرزند هفت سال سروَر، هفت فرمانبردار، و هفت سال وزير است .
30
امام على عليه السلام :
مَنْ سَاَلَ فى صِغَرِهِ اَجابَ فى كِبَرِهِ ؛
هر كس در خردسالى سئوال كند، در بزرگ سالى اش پاسخ مى دهد .
31
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَحِبُّوا الصِّبْيانَ وَ ارْحَمُوهُمْ ، وَ اِذا وَ عَدتُموهُمْ شَيْئا فَفُوا لَهُمْ ، فَاِنَّهُمْ لايَدْرونَ اِلاّ اَ نَّـكُمْ تَرْزُقونَهُمْ ؛
كودكان را دوست بداريد و با آنان مهربان باشيد و هرگاه به آنان وعده داديد ، به آنوفا كنيد ، زيرا آنان ، روزى دهنده خود را كسى غير از شما نمى دانند .
32
امام كاظم عليه السلام :
تُسْتَحَبُّ عَرامَةُ الصَّبىِّ فى صِغَرِهِ لِيَكونَ حَليما فى كِـبَرِهِ، ما يَنْبَغىاَنْ يَكونَ اِلاّ هكَذا ؛
خوب است بچّه در كودكى بازى گوش باشد تا در بزرگ سالى بردبار گردد و شايستهنيست كه جز اين باشد .
33
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اُحِبُّ الصِّبْيانَ لِخَمْسٍ : اَلاَْوَّلُ : اَنـَّهُمْ هُمُ الْبَكّاؤونَ ، وَالثّانى : يَتَمَرَّغونَبِالتُّرابِ وَ الثّالِثُ : يَخْتَصِمونَ مِنْ غَيْرِ حِقْدٍ وَ الرّابِـعُ : لا يَدَّخِرونَ لِغَدٍ شَيئا وَ الْخامِسُ :يُعَمِّرونَ ثُمَّ يُخَرِّبونَ ؛
كودكان را به خاطر پنج چيز دوست مى دارم : اول آن كه بسيار مى گِريند ، دوم آن كه باخاك بازى مى كنند، سوم آن كه دعوا كردن آنان همراه با كينه نيست؛ چهارم آن كهچيزى براى فردا ذخيره نمى كنند، پنجم آن كه مى سازند و سپس، خراب مى كنند(دل بستگى ندارند) .
34
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِنَّ التُّرابَ رَبيعُ الصِّبْيانِ ؛
خاك، بهارِ (تفريحگاهِ) كودكان است .
35
امام باقر عليه السلام :
اِنّا نَاْمُرُ صِبْيانَنا بِالصَّلاةِ اِذا كانوا بَنى خَمْسِ سِنينَ ، فَمُرواصِبْيانَـكُمْ بِالصَّلاةِ اِذا كانوا بَنى سَبْعِ سِنينَ، وَ نَحْـنُ نَأمُرُ صِبْيانَنـا بِالصَّـوْمِ اِذاكانوا بَنى سَبْعِ سِنينَ بِما اَطاقوا مِن صيامِ الْيَومِ اِن كانَ اِلى نِصْفِ النَّهارِ اَوْ اَكْثَرَ مِنْذلِكَ اَوْ اَقَلَّ، فَاِذا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ وَ الْغَرَثُ اَفْطَروا، حَتّى يَتَعَوَّدُوا الصَّومَ وَ يُطيقوهُ،فَمُروا صِبيانَـكُم اِذا كانوا بَنى تِسْعِ سِنينَ بِالصَّومِ مَا اسْتَطاعوا مِن صيامِ الْيَوْمِ،فَاِذا غَلَبَهُمُ الْعَـطَشُ اَفْطَروا ؛
ما كودكان خود را وقتى پنج ساله اند ، به نماز امر مى كنيم ؛ ولى شما كودكانتان راوقتى هفت ساله شدند ، به نماز امر كنيد . ما كودكان خود را وقتى هفت ساله اند ، به روزهوامى داريم ، به اندازه اى كه توان دارند ، چه نصف روز باشد يا بيشتر يا كمتر . وقتىتشنگى و گرسنگى بر آنان چيره شد ، افطار مى كنند تا اين كه به روزه ، عادت كنند و توانآن را بيابند ، ولى شما كودكانتان را وقتى نُه ساله شدند ، به اندازه اى كه توان دارند ، بهروزه وا داريد و وقتى تشنگى بر آنان چيره شد ، افطار كنند .
36
امام صادق عليه السلام :
اِذا بَلَغَتِ الجاريَةُ سِتَّ سِنينَ فَلا تُقَبِّلها وَالْغُلامُ لا يُقَـبِّلُ الْمَرْاَ ةَ اِذاجاوَزَ سَبْعَ سِنينَ؛
چون دختر [نامحرم] شش ساله شد ، او را مبوس و پسر نيز چون از هفت سالگى گذشت ، زن [نامحرم] را نبوسد .
37
پيامبر صلي الله عليه و آله :
مَنْ قَـبَّلَ وَلَدَهُ كَـتَبَ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ حَسَنَةً وَمَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللّه ُ يَوْمَالْقيامَةِ، وَمَنْ عَلَّمُهُ الْقُرآنَ دُعىَ بِالاَْبـَوَيْنِ فَيُكْسَيانِ حُلَّتَيْنِ يُضى ءُ مِنْ نورِهِما وُجوهُاَهْلِ الْجَنَّةِ ؛
هر كس فرزندش را ببوسد ، خداوند عزّوجلّ براى او ثواب مى نويسد و هر كسى كه اورا شاد كند ، خداوند روز قيامت او را شاد خواهد كرد و هر كس قرآن به او بياموزد ، پدر ومادرش دعوت مى شوند و دو لباس بر آنان پوشيده مى شود كه از نور آنها ، چهره هاىبهشتيان نورانى مى گردد .
38
امام على عليه السلام :
اِنَّ النَّبىَّ صلي الله عليه و آله اَبْصَرَ رَجُلاً لَهُ وَلَدانِ فَقَـبَّلَ اَحَدَهُما وَتَرَكَ الآْخَرَ . فَقالَرَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله : فَهَلاّ واسَيْتَ بَيْنَهُما ؛
پيامبر صلي الله عليه و آله كسى را ديدند كه دو فرزند داشت . يكى را بوسيد و ديگرى را رها كرد .پيامبر خدا به او فرمودند : چرا ميان آنان يكسان عمل نكردى؟ .
39
امام على عليه السلام :
اَلاِْفْراطُ فِى الْمَلامَةِ يَشُبُّ نيرانَ اللَّجاجِ ؛
زياده روى در سرزنش كردن ، آتش لجاجت را شعله ور مى سازد .
40
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِذا بَلَغَ اَوْلادُكُمْ سَبْعَ سِنينَ فَفَرِّقوا بَيْنَ فُرُشِهِمْ؛
هرگاه كودكانتان به هفت سالگى رسيدند، رخت خواب هايشان را جدا كنيد.