10. راستگويي و دروغگويي
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ كونوا مَعَ الصّادِقينَ؛
خداى عزوجل هيچ پيامبرى را نفرستاد، مگر با راستگويى، و برگرداندن امانت بهنيكوكار و يا بدكار.
2
پيامبر صلي الله عليه و آله:
إِنَّ رَجُلاً أَتى سَيِّدَنا رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله فَقالَ: يا رَسولَ اللّه ِ عَلِّمْنى خُلْقايَجْمَعُ لى خَيْرَ الدُّنْيا وَالآْخِرَةِ فَقالَ صلي الله عليه و آله: لاتَكْذِبْ؛
مردى به رسول خدا صلي الله عليه و آله عرض كرد: به من اخلاقى بياموزيد كه خير دنيا و آخرت درآن جمع باشد، حضرت فرمودند: دروغ نگو.
3
امام صادق عليه السلام:
إِنَّ الصّادِقَ أَوَّلُ مَنْ يُصَدِّقُهُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ يَعْلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ وَتُصَدِّقُهُنَفْسُهُ تَعْلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ؛
راستگو را نخستين كسى كه تصديق مى كند، خداى عزوجل است كه مى داند اوراستگوست و نيز نفس او تصديقش مى كند كه مى داند راستگوست.
4
امام على عليه السلام:
لَيْسَ الْكَذِبُ مِنْ خَلائِقِ الإِسلامِ؛
دروغگويى از اخلاق اسلام نيست.
5
پيامبر صلي الله عليه و آله:
يا عَلىُّ اصْدِقْ وَإِنْ ضَرَّكَ فِى الْعاجِلِ فَإِنَّهُ يَنْفَعُكَ فِى الآجِلِ وَلاتَكْذِبْ وَإِنْ يَنْفَعْكَ فِى الْعاجِلِ فَإِنَّهُ يَضُرُّكَ فِى الآجِلِ؛
اى على راست بگو اگر چه در حال حاضر به ضرر تو باشد ولى در آينده به نفع توستو دروغ نگو اگر چه در حال حاضر به نفع تو باشد ولى در آينده به ضرر توست.
6
امام على عليه السلام:
(علامة) اَلإْيمانُ أَنْ تُؤْثِرَ الصِّدْقَ حَيْثُ يَضُرُّكَ عَلَى الْكَذِبِ حَيْثُيَنْفَعُكَ؛
(نشانه) ايمان، اين است كه راستگويى را هر چند به زيان تو باشد بر دروغگويى،گرچه به سود تو باشد، ترجيح دهى.
7
امام على عليه السلام:
أَرْبَعٌ مَنْ أُعْطيَهُنَّ فَقَدْ أُعْطىَ خَيْرَ الدُّنْيا وَالآْخِرَةِ صِدْقُ حَديثٍ وَأَداءُأَمانَةٍ وَعِفَّةُ بَطْنٍ وَحُسْنُ خُلْقٍ؛
چهار چيز است كه به هر كس داده شود خير دنيا و آخرت به او داده شده است:راستگويى، اداء امانت، حلال خورى و خوش اخلاقى.
8
پيامبر صلي الله عليه و آله:
أَنَا زَعيمٌ بِبَيتٍ فى رَبَضِ الْجَنَّةِ ، وَبَيْتٍ فى وَسَطِ الْجَنَّةِ ، وَبَيْتٍ فى أَعْلَىالْجَنَّةِ لِمَنْ تَرَكَ الْمِراءَ وَإنْ كانَ مُحِقّا ، وَلِمَنْ تَرَكَ الْكَذِبَ وَإِنْ كانَ هازِلاً ، وَلِمَنْحَسُنَ خُلْقُهُ؛
من بر كسى كه مجادله را رها كند، هر چند حق با او باشد و كسى كه دروغ نگويد، هرچند به شوخى باشد و كسى كه اخلاقش را نيكو گرداند، خانه اى در حومه بهشت وخانه اى در مركز بهشت و خانه اى در بالاى بهشت ضمانت مى كنم.
9
امام على عليه السلام:
اَلصّادِقُ عَلى شَفا مَنْجاةٍ وَكَرامَةٍ وَالْكاذِبُ عَلى شُرُفِ مَهْواةٍ وَمَهانَةٍ؛
راستگو در آستانه نجات و بزرگوارى است و دروغگو در لبه پرتگاه و خوارى.
10
امام سجاد عليه السلام:
اِتَّقُوا الْكَذِبَ الصَّغيرَ مِنْهُ وَالْكَبيرَ، فى كُلِّ جِدٍّ وَهَزْلٍ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذاكَذِبَ فِى الصَّغيرِ اجْتَرَأَ عَلَى الْكَبيرِ؛
از دروغ كوچك و بزرگش، جدّى و شوخيش بپرهيزيد، زيرا انسان هرگاه در چيزكوچك دروغ بگويد، به گفتن دروغ بزرگ نيز جرئت پيدا مى كند.
11
امام صادق عليه السلام:
لا تَغْتَرّوا بِصَلاتِهِمْ وَلا بِصيامِهِمْ، فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَما لَهِجَ بِالصَّلاةِوَالصَّوْمِ حَتّى لَوْ تَرَكَهُ اسْتَوْحَشَ ، وَلكِنِ اخْتَبِروهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَديثِ وَأداءُ الأمانَةِ؛
فريب نماز و روزه مردم را نخوريد، زيرا آدمى گاه چنان به نماز و روزه خو مى كند كهاگر آنها را ترك گويد، احساس ترس مى كند، بلكه آنها را به راستگويى و امانتدارى بيازماييد.
12
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اَلْكَذِبُ يَنْقُصُ الرِّزْقَ؛
دروغ، روزى را كم مى كند.
13
پيامبر صلي الله عليه و آله:
إِذا رَأَيْتَ مِنْ أَخيكَ ثَلاثَ خِصالٍ فَارْجُهُ: اَلْحَياءُ وَالأَْمانَةُ وَالصِّدْقُ؛
هر گاه در برادر (دينى) خود سه صفت ديدى به او اميدوار باش: حيا، امانتدارى وراستگويى.
14
امام على عليه السلام:
يَكْتَسِبُ الْكاذِبُ بِكَذِبِهِ ثَلاثا: سَخَطُ اللّه ِ عَلَيْهِ وَاسْتِهانَةُ النّاسِ بِهِوَمَقْتُ الْمَلائِكَةِ لَهُ؛
دروغگو با دروغگويى خود سه چيز بدست مى آورد: خشم خدا را نسبت به خود، نگاهتحقيرآميز مردم را نسبت به خود و دشمنى فرشتگان را نسبت به خود.
15
امام على عليه السلام:
اَلْمؤْمِنُ صَدوقُ اللِّسانِ بَذولُ الإِْحْسانِ؛
مؤمن بسيار راستگو و بسيار نيكوكار است.
16
امام صادق عليه السلام:
إِنَّ مِمّا أَعانَ اللّه ُ (بِهِ) عَلَى الْكَذّابينَ النِّسْيانَ؛
از جمله كمك هاى خداوند بر ضد دروغگويان فراموشى است.
17
امام صادق عليه السلام:
مَنْ صَدُقَ لِسانُهُ زَكى عَمَلُهُ؛
هر كس راستگو باشد عملش پاكيزه مى شود و رشد مى كند.
18
پيامبر صلي الله عليه و آله:
عَبْدُ اللّه ِ بْنِ عامِرٍ: دَعَتْنى أُمّى يَوْما وَرَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قاعِدٌ فى بَيْتِنا ،فَقالَتْ : ها تَعالَ اُعْطِكَ ، فَقالَ لَها رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ما أَرَدْتِ أَنْ تُعْطيهِ ؟ قالَتْ : أَرَدْتُ أَنْاُعْطِيَهُ تَمْرا ، فَقالَ لَها رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله أَما إِنَّكَ لَوْ لَمْ تُعْطِهِ شَيْئا كُتِبَتْ عَلَيْكَ كِذْبَةٌ؛
عبداللّه بن عامر: روزى رسول خدا صلي الله عليه و آله در خانه ما نشسته بودند. مادرم مرا صدا زد وگفت: بيا به تو (چيزى) بدهم. رسول خدا صلي الله عليه و آله به او فرمودند: مى خواهى چه به او بدهى؟ عرض كرد: مى خواهم خرمايى به او بدهم. رسول خدا صلي الله عليه و آله به مادرم فرمودند: بدان كه اگرچيزى به او ندهى، دروغ برايت نوشته مى شود.
19
امام على عليه السلام:
يَبْلُغُ الصّادِقَ بِصِدْقِهِ ما يَبْلُغُهُ الْكاذِبَ بِاحْتيالِهِ؛
راستگو، با راستگويى خود به همان مى رسد كه دروغگو با حيله گرى خود.
20
پيامبر صلي الله عليه و آله:
إِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ أَحَبَّ الْكَذِبَ فِى الصَّلاحِ وَ أبْغَضَ الصِّدْقَ فِى الْفَسادِ؛
خداوند عزوجل، دروغى را كه باعث صلح و آشتى شود دوست دارد و از راستى كهباعث فتنه شود بيزار است.
21
امام سجاد عليه السلام:
خَيْرُ مَفاتيحِ الاُمورِ الصِّدقُ وَ خَيْرُ خَواتيمِهَا الْوَفاءُ؛
بهترين شروع كارها صداقت و راستگويى و بهترين پايان آنها وفا است.
22
امام على عليه السلام:
اَللّهُمَّ طَهِّرْ لِسانى مِنَ الْكَذِبِ؛
خدايا زبانم را از دروغ پاك گردان.
23
امام موسى كاظم عليه السلام:
اَداءُ الاَمانَةِ وَالصِّدْقُ يَجْلِبانِ الرِّزْقَ، وَالْخيانَةُ وَالْكَذِبُيَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛
اداى امانت و راستگويى روزى را زياد مى كند و خيانت و دروغگويى باعث فقر و نفاقمى شود.
24
امام باقر عليه السلام:
اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ اَقْفالاً وَ جَعَلَ مَفاتيحَ تِلكَ الاَقْفالِ الشَّرابَوَالكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرابِ؛
به راستى كه خداوند عزوجل براى شر قفل هايى گذارد و كليد آن قفل ها را شراب قرارداد و دروغ از شراب بدتر است.
25
امام على عليه السلام:
مَنْ تَحَرَّى الصِّدْقَ خَفَّتْ عَلَيهِ المُؤُنُ؛
هر كس صداقت و راستگويى پيشه كند، بار زندگى براى او سبك مى شود.
26
امام صادق عليه السلام:
اَلْكَلامُ ثَلاثَةٌ: صِدْقٌ وَكِذْبٌ وَ إِصْلاحٌ بَيْنَ النّاسِ قالَ: قيلَ لَهُ:جُعِلْتُ فِداكَ مَا الاِْصْلاحُ بَيْنَ النّاسِ؟ قالَ: تَسْمَعُ مِنَ الرَّجُلِ كَلاما يَبْلُغُهُفَتَخْبُثُ نَفْسُهُ، فَتَلْقاهُ فَتَقولُ: سَمِعْتُ مِنْ فُلانٍ قالَ فيكَ مِنَ الْخَيْرِ كَذا وَ كَذا، خِلافَ ماسَمِعْتَ مِنْهُ؛
سخن سه گونه است: راست و دروغ و اصلاح ميان مردم به آن حضرت عرض شد:قربانت اصلاح ميان مردم چيست؟ فرمودند: از كسى سخنى درباره ديگرى مى شنوىكه اگر سخن به گوش او برسد، ناراحت مى شود. پس تو آن ديگرى را مى بينى و بر خلافآنچه شنيده اى، به او مى گويى: از فلانى شنيدم كه در خوبى تو چنين و چنان مى گفت.
27
امام على عليه السلام:
مَا السَّيْفُ الصّارِمُ فى كَفِّ الشُّجاعِ بِاَعَزَّ لَهُ مِنَ الصِّدْقِ؛
شمشير بُرّنده در دست شجاع براى او دشمن شكن تر از راستگويى نيست.
28
امام على عليه السلام:
لا تُحَدِّثِ النّاسَ بِكُلِّ ما سَمِعْتَ بِهِ، فَكَفى بِذلِكَ كَذِبا؛
هر چه را شنيدى براى مردم بازگو مكن، كه همين براى دروغگويى (تو) كافى است.
29
امام على عليه السلام:
اَقْبَحُ الصِّدقِ ثَناءُ الرَجُلِ عَلى نَفْسِهِ؛
زشت ترين راستگويى، تعريف انسان از خودش مى باشد.
30
امام على عليه السلام:
اَمرانِ لا يَنْفَكّانِ مِنَ الْكَذِبِ: كَثْرَةُ المَواعيدِ، وَ شِدَّةُ الاِْعتِذارِ؛
دو چيز از دروغ جدا نمى شود: بسيار وعده دادن و به شدت عذرخواهى نمودن.
31
امام على عليه السلام:
اِذا اَحَبَّ اللّه ُ عَبْدا اَلْهَمَهُ الصِّدْقَ؛
هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، راستگويى را به او الهام مى نمايد.
32
امام على عليه السلام:
اَلكَذِبُ فِى العاجِلَةِ عارٌ وَ فِى الآجِلَةِ عَذابُ النّارِ؛
دروغ در دنيا ننگ و عار است و در آخرت عذاب جهنم.
33
امام على عليه السلام:
يَكْتَسِبُ الصّادِقُ بِصِدْقِهِ ثَلاثا: حُسْنَ الثِّقَةِ بِهِ، وَالْمَحَبَّةَ لَهُ،وَ الْمَهابَةَ عَنْهُ؛
راستگو با راستگويى خود، سه چيز را به دست مى آورد: اعتماد، محبت و شكوه (در دل ها).
34
امام على عليه السلام:
لَيْسَ لِكَذوبٍ اَمانَةٌ، وَ لا لِفُجورٍ صيانَةٌ؛
دروغگو امانتدار نيست و بدكار، نگهدارنده اسرار.
35
پيامبر صلي الله عليه و آله:
لا تَنْظُروا اِلى كَثْرَةِ صَلاتِهِم وَ صَوْمِهِم وَ كَثْرَةِ الحَجِّ وَالْمَعروفِ وَطَنْطَنَتِهِم بِاللَّيْلِ، وَلكِنِ انْظُرُوا اِلى صِدْقِ الحَديثِ وَ اَداءِ الاَمانَةِ؛
به زيادى نماز و روزه و حج و نيكى و وِرد و ذكر شبانه مردم نگاه نكنيد، بلكه بهراستگويى و امانتدارى آنان توجه نماييد.
36
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اَلصِّدْقُ طُمَأْنينَةٌ وَ الْكَذِبُ ريبَةٌ؛
راستگويى مايه آرامش و دروغگويى مايه تشويش است.
37
پيامبر صلي الله عليه و آله:
ثَلاثٌ يَقْبَحُ فيهِنَّ الصِّدْقُ: اَلنِّميمَةُ، وَ اِخبارُكَ الرَّجُلَ عَنْ اَهلِهِ بِمايَكْرَهُهُ، وَ تَكذيبُكَ الرَّجُلَ عَنِ الخَبَرِ؛
در سه چيز راستگويى زشت است: سخن چينى، خبر ناخوشايند دادن به مردىدرباره زن و فرزندش و تكذيب كردن خبر كسى.
38
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَصْديقا لِلنّاسِ اَصْدَقُهُمْ حَديثا وَ اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَكْذيبااَكْذَبُهُمْ حَديثا؛
هر كس راستگوتر است سخن مردم را بيشتر باور مى كند و هر كس دروغگوتر است مردم را بيشتر دروغگو مى داند.
39
پيامبر صلي الله عليه و آله:
عَلَيْكُمْ بِالصِّدْقِ فَاِنَّهُ مَعَ البِرِّ وَ هُما فِى الْجَنَّةِ وَ اِيّاكُمْ وَالْكِذْبَ فَاِنَّهُ مَعَالْفُجورِ وَ هُما فِى النّارِ؛
شما را سفارش مى كنم به راستگويى، كه راستگويى با نيكى همراه است و هر دو دربهشت اند و از دروغگويى بپرهيزيد كه دروغگويى همراه با بدكارى است و هر دو درجهنم اند.
40
پيامبر صلي الله عليه و آله:
ثَلاثٌ مَنْ كُنَّ فيهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ اِنْ صامَ وَ صَلّى وَحَجَّ وَاعْتَمَرَ وَقالَ«اِنّى مُسْلِمٌ» مَنْ اِذا حَدَّثَ كَذِبَ وَ اِذا وَعَدَ اَخْلَفَ وَ اِذَا ائْتُمِنَ خانَ؛
سه چيز است كه در هر كس باشد منافق است اگر چه روزه دارد و نماز بخواند و حج وعمره كند و بگويد من مسلمانم، كسى كه هنگام سخن گفتن دروغ بگويد و وقتى كه وعدهدهد تخلف نمايد و چون امانت بگيرد، خيانت نمايد.
- کتابخانه احادیث شیعه
- لیست چهل حدیث ها
- فهرست چهل چلچراغ (چهل چهل حديث)
- 10. راستگويي و دروغگويي