7. اصلاح جامعه
اِنَّ اللّه َ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّى يُغَيِّروا ما
بِاَ نْفُسِهِمْ و اِذا اَرادَ اللّه ُ بِقَوْمٍ سوءا فَلا مَرَدَّ لَهُ
وَ ما لَهُمْ مِنْ دونِهِ مِنْ والٍ؛
همه شما سرپرست و مسئوول هستيد و درباره زيردستانتان باز خواست مى شويد.
2
امام على عليه السلام :
مِنْ كَمالِ السَّعادَةِ السَّعْىُ فى صَلاحِ الْجُمْهورِ؛
كوشش در راه اصلاح توده مردم، از كمال خوشبختى است.
3
امام على عليه السلام :
مَنْ لَمْ يُصْلِحْ نَفْسَهُ لَمْ يُصْلِحْ غَيْرَهُ؛
هر كس خودش را اصلاح نكند، نمى تواند ديگران را اصلاح نمايد.
4
پيامبر صلي الله عليه و آله :
صِنْفانِ مِنْ اُمَّتى اِذا صَلُحا صَلُحَتْ اُمَّتى وَ اِذا فَسَدا، فَسَدَتْ اُمَّتى، قيلَيا رَسولَ اللّه ِ وَ مَنْ هُما؟ قالَ: اَ لْـفُقَهاءُ وَ الاُْمَراءُ؛
دو گروه از امّت من اگر صالح شوند، امّتم صالح مى شوند و اگر فاسد شوند، امّتم فاسدمى شوند. عرض شد اى رسول خدا آن دو گروه كدامند؟ فرمودند: عالمان و حاكمان.
5
پيامبر صلي الله عليه و آله :
عُمّالُكُمْ اَعْمالُكُمْ، كَما تَـكونونَ، يُوَلّى عَلَيْكُمْ؛
كارگزاران شما [نتيجه ]اعمال شما هستند، همان گونه كه هستيد، بر شما حكومتمى شود.
6
امام صادق عليه السلام :
اَ لْعالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهْجُمُ عَلَيْهِ اللَّوابِسُ؛
كسى كه به اوضاع زمان خود آگاه باشد، گرفتار هجوم اشتباهات نمى شود.
7
پيامبر صلي الله عليه و آله :
مَنْ اَصْبَحَ لا يَهْتَمُّ بِاُمورِ الْمُسْلِمينَ فَلَيْسَ مَنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلاً يُنادىيا لَلْمُسْلِمينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ؛
هر كس صبح كند و به امور مسلمانان همّت نورزد، از آنان نيست و هر كس فريادكمك خواهى كسى را بشنود و به كمكش نشتابد، مسلمان نيست.
8
پيامبر صلي الله عليه و آله :
لَنْ تُقَدَّسَ اُمَّةٌ لايُؤْخَذُ لِلضَّعيفِ فيها حَقُّهُ مِنَ الْقَوىِّ غَيْرَ مُتَعْتِـعٍ؛
ملّتى كه نتوان در ميان آنان بدون دلهره، حقّ ضعيف را از قوى گرفت، هرگز قابلستايش نيست.
9
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِنّى تارِكٌ فيكُمُ الثَّقَلَيْنِ: كِتابَ اللّه ِ وَ عِتْرَتى اَهْلَ بَيْتى لَنْ تَضِلُّوا ما اِنْتَمَسَّكْتُمْ بِهِما وَ لَنْ يَفْتَرِقا حَتّى يَرِدا عَلَىَّ الْحَوْضَ؛
من دو چيز ارزشمند در ميان شما مى گذارم: كتاب خدا و عترت و اهل بيتم، اگر بهآنها چنگ بزنيد، هرگز گمراه نمى شويد.
10
امام صادق عليه السلام :
اِنَّ الْمُؤْمِنَ وَلىُّ اللّه ِ يُعينُهُ وَ يَصْنَعُ لَهُ وَ لا يَقولُ عَلَيْهِ اِلاَّ الْحَقَّ وَ لايَخافُ غَيْرَهُ؛
مؤمن دوست خداست، ياريش مى رساند و براى او كار مى كند و درباره او جز حقنمى گويد و از غير او نمى ترسد.
11
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِقْبَلِ الْحَقَّ مِمَّنْ اَتاكَ بِهِ صَغيرٌ اَوْ كَبيرٌ وَ اِنْ كانَ بَغيضا وَارْدُدِ الْباطِلَعَلى مَنْ جاءَ بِهِ مِنْ صَغيرٍ اَوْ كَبيرٍ وَ اِنْ كانَ حَبيبا ؛
حق را از هر كس كه برايت آورد، كوچك باشد يا بزرگ، بپذير، هر چند دشمنت باشدو باطل را، كوچك يا بزرگ، هر كس گويد به خودش برگردان، هر چند دوستت باشد.
12
امام صادق عليه السلام :
اِذا اَرادَ اللّه ُ بِقَوْمٍ هَلاكا ظَهَرَ فيهِمُ الرِّبا؛
هنگامى كه خداوند بخواهد ملتى را نابود كند، رباخوارى در ميان آنان رواج مى يابد.
13
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَلرّاشى وَ الْمُرْتَشى فِى النّارِ؛
رشوه دهنده و رشوه گيرنده در آتشند.
14
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَللّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ لا اِلهَ اِلاّ اَنـْتَ قُلْتَ فى كِتابِكَ «ذلِكَ بِاَنَّ اللّه َ لَمْ يَكُ مُغَيِّرانِعْمَةً اَنـْعَمَها عَلى قَوْمٍ حَتّى يُغَيِّروا ما بِاَنْفُسِهِمْ» فَبِكَ آمَنْتُ وَ صَدَّقْتُ فَمَنْ ذَاالَّذىيَحْفَظُ ما بِنَفْسِهِ وَ يَمْنَعُ مِنَ التَّغْييرِ بِحَوْلِهِ وَ قُوَّتِهِ اِنْ اَنـْتَ لَمْ تَعْصِمْهُ فَصِلْ حَبْلَعِصْمَتى بِكَرَمِكَ حَتّى لا اُغَيِّرَ ما بِنَفْسى مِنْ طاعَتِكَ فَتَغَيَّرَ ما بى مِنْ نِعْمَتِكَ فَلَكَالْحَمْدُ يا حَىُّ يا قَيّومُ؛
خدايا حمد و ستايش مخصوص توست، معبودى جز تو نيست. در كتابت (قرآن)فرمودى «خداوند نعمتى را كه به ملتى داده است، تغيير نمى دهد مگر اين كه خودشانتغيير روش دهند» پس من به تو ايمان آوردم و تو را تصديق نمودم، خدايا اگر تو كسى راحفظ نكنى، چه كسى توان آن دارد كه با نيرو و توان خود نعمت هاى در اختيار خود را حفظ نمايد و از تغيير يافتن آن جلوگيرى كند. پس خداوندا به كرمت رشته در امانماندن مرا برقرار كن تا من زمينه اطاعتى را كه در وجودم از تو دارم، تغيير ندهم، وگرنههر چه نعمت در پيش من دارى، تغيير خواهد يافت. پس حمد و ستايش مخصوصتوست اى خدايى كه هميشه زنده و پايدارى.
15
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِنَّ الاِْخْتِلافَ وَ التَّنازُعَ وَ التَّثَـبُّطَ مِنْ أمْرِ الْعَجْزِ وَ الضَّعْفِ وَ هُوَ مِمّا لايُحِبُّهُ اللّه ُ وَ لا يُعْطى عَلَيْهِ النَّصْرَ وَ الظَّـفَرَ؛
اختلاف و كشمكش و پشت هم اندازى، از ناتوانى و سستى است و خداوند نه آن رادوست دارد و نه با آن يارى و پيروزى مى دهد.
16
امام سجاد عليه السلام :
اَلذُّنوبُ الَّتى تُغَـيِّرُ النِّعَمَ: اَ لْبَغْىُ عَلَى النّاسِ وَ الزَّوالُ عَنِ الْعادَةِ فِىالْخَيْرِ وَ اِصْطِناعِ الْمَعْروفِ وَ كُفْرانِ النِّعَمِ وَ تَرْكِ الشُّكْرِ قالَ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ: «اِنَّ اللّه َ لايُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّى يُغَيِّروا ما بِاَ نْفُسِهِمْ...»؛
گناهانى كه باعث تغيير نعمت ها مى شوند، عبارت اند از: تجاوز به مردم، ترك نمودنعادت هاى كار خير و خوب و كفران نعمت و ترك شكر، زيرا خداوند عزّوجلّ مى فرمايد:«خداوند سرنوشت هيچ ملتى را تغيير نمى دهد، مگر اين كه خودشان تغيير روش دهند... ».
17
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَتـَرعوونَ عَنْ ذِكْرِ الْفاجِرِ حَتّى يَعْرِفَهُ النّاسُ؟! فَاذْكُرُوا الْفاجِرَ بِما فيهِيَحْذَرْهُ النّاسُ؛
آيا از بردن نام بدكار، براى اين كه مردم او را بشناسند، خوددارى مى كنيد؟ بدكار را بااعمال و كردارش معرفى كنيد، تا مردم از او برحذر باشند.
18
پيامبر صلي الله عليه و آله :
لَيْسَ مِنّا مَنْ غَشَّ مُسْلِما اَو ضَرَّهُ اَو ماكَرَهُ؛
از ما نيست كسى كه با مسلمانى تقلّب كند، يا به او ضرر رساند و يا با وى حيله نمايد.
19
پيامبر صلي الله عليه و آله :
يا عَلىُّ وَ لِلصّالِحِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: يُصْلِحُ ما بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللّه ِ تَعالى بِالْعَمَلِالصّالِحِ وَ يُصْلِحُ دينَهُ بِالْعِلْمِ وَ يَرْضى لِلنّاسِ ما يَرْضى لِنَفْسِهِ؛
اى على! انسان صالح سه نشانه دارد: با عمل صالح، ميان خود و خداوند را اصلاح مى كند،با علم، دينش را اصلاح مى نمايد و براى مردم، همانى را مى پسندد كه براى خود مى پسندد.
20
امام على عليه السلام:
كونا لِلظّالِمِ خَصْما وَ لِلْمَظْلومِ عَوْنا؛
پيوسته دشمن ظالم و ياور مظلوم باشيد.
21
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِنَّما اَهْلَكَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ اَنـَّهُمْ كانوا اِذا سَرَقَ فيهِمُ الشَّريفُ تَرَكوهُ وَاِذا سَرَقَ فيهِمُ الضَّعيفُ اَقاموا عَلَيْهِ الْحَدَّ؛
نابودى مردمان پيش تر از شما از آنجا بود كه اگر سرشناسى دزدى مى كرد، رهايشمى ساختند و چون ناتوانى دزدى مى نمود، مجازاتش مى كردند.
22
امام على عليه السلام:
اِنَّ اللّه َ فَرَضَ الْجِهادَ وَ عَظَّمَهُ وَ جَعَلَهُ نَصْرَهُ وَ ناصِرَهُ وَ اللّه ِ ماصَلُحَتْ دُنْيا وَ لا دينٌ اِلاّ بِهِ ؛
در حقيقت خداوند جهاد را واجب گردانيد و آن را بزرگداشت و مايه پيروزى و ياورخود قرارش داد. به خدا سوگند كار دنيا و دين جز با جهاد درست نمى شود.
23
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى اِذا اَرادَ بِقَوْمٍ بَقاءً اَوْ نَماءً رَزَقَهُمْ الْقَصْدَ وَالْعَفافَ وَ اِذا اَرادَ بِقَوْمٍ اِقْتِطاعا فَتَحَ لَهُمْ اَوْ فَتَحَ عَلَيْهِم بابَ خيانَةٍ؛
هرگاه خداوند تبارك و تعالى ماندگارى، يا رشد ملتى را بخواهد، ميانه روى وپاكدامنى را روزيشان مى كند و هرگاه نابودى آنان را بخواهد، دَرِ خيانتكارى را به سود ويا به ضررشان، به رويشان مى گشايد.
24
امام صادق عليه السلام :
اَمّا الْعِلَّةُ فِى الصِّيامِ لِيَسْتَوِىَ بِهِ الْغَنىُّ وَ الْفَقيرُ و ذلِكَ لاَِنَّ الْغَنىَّ لَميَكُنْ لِيَجِدَ مَسَّ الْجوعِ فَيَرْحَمَ الْفَقيرَ لاَِنَّ الْغَنىُّ كُلَّما اَرادَ شَيئا قَدَرَ عَلَيْهِ فَاَرادَ اللّه ُعَزَّوَجَلَّ اَن يُسَوّى بَينَ خَلقِهِ و اَن يُذيقَ الغَنىَّ مَسَّ الجوعِ وَ الاَ لَمِ لِيَرِقَّ عَلَى الضَّعيفِو يَرحَمَ الجائِعَ ؛
علت روزه گرفتن آن است كه به سبب آن، ثروتمند و فقير برابر شوند، زيرا ثروتمندگرسنگى را احساس نكرده، تا به فقير رحم كند، هرگاه هم چيزى را بخواهد مى تواندفراهم كند. پس خداوند خواست ميان بندگانش برابرى ايجاد كند و توانمند مزهگرسنگى و درد را بچشد تا بر ناتوان مهر بورزد و بر گرسنه ترحم كند .
25
امام باقر عليه السلام :
... اِنَّ الاَْمْرَ بِالْمَعْروفِ وَ النَّهْىَ عَنِ الْمُنـكَرِ سَبيلُ الاَْنْبياءِ وَ مِنْهاجُالصُّلَحاءِ ، فَريضَةٌ عَظيمَةٌ بِها تُقامُ الْفَرائِضُ ، وَ تَاْمَنُ الْمَذاهِبُ وَ تَحِلُّ الْمَكاسِبُ ، وَ تُرَدُّالْمَظالِمُ وَ تَعْمُرُ الاَْرْضُ ، وَ ينْتَصِفُ مِنَ الاَْعداءِ وَ يَسْتَقيمُ الاَْمْرُ... ؛
امر به معروف و نهى از منكر راه و روش پيامبران و شيوه صالحان است و واجب بزرگىاست كه واجبات ديگر با آن بر پا مى شوند، راه ها امن مى گردد و درآمدها حلال مى شود وحقوق پايمال شده، به صاحبانش برمى گردد، زمين آباد مى شود و (بدون ظلم) حق ازدشمنان گرفته مى شود و كارها سامان مى پذيرد.
26
پيامبر صلي الله عليه و آله :
ثَلاثٌ لَيْسَ لاَِحَدِ مِنَ النّاسِ فيهِنَّ رُخصَةٌ: بِرُّ الْوالِدَينِ مُسْلِما كانَ اَوكافِرا وَ الْوَفاءُ بِالْعَهْدِ لِمُسْلِمٍ كانَ اَو كافِرٍ وَ اَداءُ الاَْمانَةِ اِلى مُسْلِمٍ كانَ اَو كافِرٍ؛
سه چيز است كه ترك آن براى هيچ كس جايز نيست: نيكى به پدر و مادر؛ مسلمانباشند يا كافر، وفاى به عهد؛ با مسلمان يا كافر و اداى امانت؛ به مسلمان يا كافر.
27
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَنـْصِفِ النّاسَ مِنْ نَفْسِكَ وَ انْصَحِ الأُْمَّةَ وَ اَرْحَمْهُمْ فَاِذا كُنْتَ كَذلِكَ وَغَضِبَ اللّه ُ عَلى أَهْلِ بَلْدَةٍ اَنـْتَ فيها وَ اَرادَ اَنْ يُنْزِلَ عَلَيْهِمُ الْعَذابَ نَظَرَ اِلَيْكَ فَرَحِمَهُمْبِكَ يَقولُ اللّه ُ تَعالى: «وَ ما كانَ رَبُّكَ لِيُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها مُصْلِحونَ»؛
با مردم منصفانه رفتار كن و خيرخواه و مهربان آنان باش؛ زيرا اگر چنين بودى و خداوندبر مردم آباديى كه تو در آن به سر مى برى خشم گرفت و خواست بر آنان عذاب فرو فرستد،به تو نگاه مى كند و به خاطر تو به آنان رحم مى كند. خداى متعال مى فرمايد «و پروردگارتو هرگز بر آن نبوده كه شهرهايى را كه مردمش درستكارند، به ستمى هلاك كند».
28
امام رضا عليه السلام :
... الجُمُعَةُ مَشْهَدٌ عامٌ فَاَرادَ اَنْ يَكونَ لِلاِْمامِ سَبَبٌ اِلى مَوعِظَتِهِمْ وَتَرغيبِهِم فِى الطّاعَةِ وَ تَرهيبِهِم مِنَ الْمَعْصيَةِ وَ فِعْلِهِمْ وَ تَوفيقِهِمْ عَلى ما اَرادوا مِنْمَصْلَحَةِ دينِهِمْ وَ دُنْياهُم وَ يُخْبِرَهُمْ بِما وَرَدَ عَلَيْهِمْ مِنَ الآْفاتِ و مِنَ الاَْحْوالِ الَّتى لَهُم فيهَا الْمَضَرَّةُ وَ الْمَنْفَعَةُ ؛
جمعه روز اجتماع عموم مردم است. خداوند خواست تا امام از رهگذر خطبه نمازجمعه، آنان را موعظه كند و به اطاعت تشويقشان نمايد و از معصيت و ارتكاب آن برحذرشان دارد و آنان را بر آنچه در جهت مصلحت دين و دنياى خويش اراده كرده اند موفّقسازد و از زيان هايى كه ديده اند و حالاتى كه براى آنان زيان آور يا سودآور است، با خبر كند.
29
پيامبر صلي الله عليه و آله :
لاتَخْتَلِفوا، فَإِنَّ مَنْ كانَ قَبْلَكُمُ اخْتَلَفوا فَهَلَكوا؛
باهم اختلاف نكنيد، كه پيشينيان شما دچار اختلاف شدند و نابود گشتند.
30
پيامبر صلي الله عليه و آله :
إِذا كَثُرَ الزِّنا بَعْدى كَثُرَ مَوْتُ الْفُجْأَةِ وَ اِذا طُـفِّفَ الْمِكْيالُ اَخَذَهُمُ اللّه ُبِالسِّنينَ وَ النَّقْصِ وَ إذا مَنَعُوا الزَّكاةَ مُنِعَتِ الاَْرْضُ بَرَكاتِها مِنَ الزَّرْعِ وَ الثَّمارِ وَالْمَعادِنِ وَ اِذا جاروا فِى الْحُكْمِ تَعاوَنوا عَلَى الظُّلْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اِذا نَقَضُوا الْعُهودَسَلَّطَ اللّه ُ عَلَيْهِمْ عَدُوَّهُمْ وَ اِذا قَطَعُوا الاَْرْحامَ جُعِلَتِ الاَْمْوالُ فى اَيْدِى الاَْشْرارِ وَ اِذا لَمْيأْمُروا بِالْمَعْروفِ وَ لَمْ يَنْهَوا عَنِ الْمُنْـكَرِ وَ لَمْ يَتَّبِعُوا الاَْخْيارَ مِنْ اَهْلِ بَيْتى سَلَّطَ اللّه ُعَلَيْهِمْ اَشْرارَهُمْ فَيَدْعُوَ عِنْدَ ذلِكَ خِيارُهُمْ فَلا يُسْتَجابُ لَهُمْ ؛
چون پس از من زنا رايج شود، مرگ ناگهانى زياد مى شود و چون كم فروشى كنند،خداوند آنان را به قحطى و كمبود مبتلا مى گرداند و چون زكات ندهند، زمين بركاتخود، مانند غلات و ميوه ها و معادن را از آنان دريغ مى دارد و چون در قضاوت ستمنمايند، بر ظلم و تجاوز يكديگر را يارى كنند و چون عهدها را بشكنند، خداونددشمنشان را بر آنان مسلّط كند و چون قطع رحم كنند، ثروت در دست اشرار افتد وهنگامى كه امر به معروف و نهى از منكر ننمايند و از نيكان از اهل بيت من پيروى نكنند،خداوند اشرارشان را بر آنان مسلّط كند و نيكانشان دعا كنند ولى مستجاب نشوند .
31
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِيّاكُمْ وَ الشُّحَّ فَاِنَّما هَلَكَ مَنْ كانَ قَبْلَكُمْ بِالشُّحِّ اَمَرَهُمْ بِالْبُخْلِ فَبَخِلوا وَاَمَرَهُمْ بِالْقَطيعَةِ فَقَطَعوا وَ اَمَرَهُمْ بِالْفُجورِ فَفَجَروا؛
از حرص بپرهيزيد، زيرا كه پيشينيان شما در نتيجه حرص نابود شدند، حرص آنها رابه بخل وادار كرد پس بخل ورزيدند. به قطع رحم وادار كرد پس با خويشاوندان قطعرابطه كردند. به بدى وادارشان كرد پس بدكار شدند.
32
پيامبر صلي الله عليه و آله :
إِذا كانَ اُمَراؤُكُمْ خيارَكُمْ وَ اَغْنياؤُكُمْ سُمَحاءَكُمْ وَ امركُمْ شورىبَيْنَـكُمْ فَظَهْرُ الاَْرْضِ خَيْرٌ لَكُمْ مِنْ بَطْنِها وَ اِذا كانَ اُمَراؤُكُمْ شِرارَكُمْ وَ اَغْنياؤُكُمْبُخَلاءَكُمْ وَ اُمورُكُمْ اِلى نِساءِكُمْ فَبَطْنُ الاَْرْضِ خَيْرٌ لَكُمْ مِنْ ظَهْرِها؛
هرگاه حاكمانتان نيكان شما باشند و ثروتمندانتان بخشندگان شما و كارها ميانشما با مشورت باشد، روى زمين از درون آن براى شما بهتر است و هرگاه حاكمانتاناشرار شما و ثروتمندان شما بخيلان باشند و كارهاى شما به دست زنان افتد، درونزمين براى شما بهتر از روى زمين است.
33
امام زمان عليه السلام :
اَللّهُمَّ... وَ تَفَضَّلْ عَلى عُلَمائِنا بِالزُّهْدِ وَ النَّصيحَةِ وَ عَلَى الْمُتَعَلِّمينَبِالْجُهْدِ وَ الرَّغْبَةِ وَ عَلَى الْمُسْتَمِعينَ بِالاِْتْباعِ وَ الْمَوْعِظَةِ وَ عَلى مَرْضَى الْمُسْلِمينَبِالشِّفاءِ وَ الرّاحَةِ وَ عَلى مَوْتاهُمْ بِالرَّاْفةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ عَلى مَشايِخِنا بِالْوَقارِ وَ السَّكينَةِوَ عَلَى الشَّبابِ بِالاِْنابَةِ وَ التَّوْبَةِ وَ عَلَى النِّساءِ بِالْحَياءِ وَ الْعِفَّةِ وَ عَلَى الاَْغْنياءِبِالتَّواضُعِ وَ السَّعَةِ وَ عَلَى الْفُقَراءِ بِالصَّبْرِ وَ الْقَناعَةِ وَ عَلَى الْغُزاةِ بِالنَّصْرِ وَ الْغَلَبَةِ وَعَلَى الاُْسَراءِ بِالْخَلاصِ وَ الرّاحَةِ وَ عَلَى الاُْمَراءِ بِالْعَدْلِ وَ الشَّفَقَةِ وَ عَلَى الرَّعيَّةِ بِالاِْنْصافِ وَ حُسْنِ السّيرَةِ... ؛
خداوندا... تفضّل كن بر علما به زهد و خيرخواهى و بر دانش اندوزان به كوشش وشوق و بر شنوندگان به پيروى و نصيحت پذيرى و بر بيماران مسلمان به شفا و آسايش وبر امواتشان به مهربانى و رحمت و برسالخوردگان به وقار و آرامش و بر جوانان بهبازگشت و توبه و بر زنان به حيا و پاكدامنى و بر ثروتمندان به تواضع و بخشش نمودن وبر فقرا به صبر و قناعت و بر رزمندگان به يارى و پيروزى و بر اسيران به خلاصى و راحتىو بر حاكمان به عدل و مهربانى و بر عموم مردم به انصاف و خوشرفتارى... .
34
امام صادق عليه السلام :
وَ لَيْسَ يُحَبُّ لِلْمُلوكِ أَنْ يُفَرِّطوا فى ثَلاثٍ: فى حِفْظِ الثُّغورِ وَ تَفَقُّدِالْمَظالِمِ وَ اخْتيارِ الصّالِحينَ لاَِعْمالِهِمْ؛
حاكم سزاوار نيست كه در سه كار كوتاهى كند: حفظ مرزها، رسيدگى به حقوقپايمال شده و انتخاب افراد شايسته براى كارهايشان.
35
امام على عليه السلام :
وَ اَيْمُ اللَّهِ مَا كانَ قَوْمٌ قَطُّ فى غَضِّ نِعْمَةٍ مِنْ عَيْشٍ فَزالَ عَنْهُمْ اِلاَّبِذُنُوبٍ اِجْتَرَحوهَا، لاَِنَّ اللّهَ لَيْسَ بِظَّلامٍ لِلْعَبيدِ. وَ لَوْ اَنَّ النّاسَ حينَ تَنْزِلُ بِهِمُ النِّقَمُ وَتَزولُ عَنْهُمُ النِّعَمُ فَزِعُوا اِلى رَبِّهِمْ بِصِدْقٍ مِنْ نيّاتِهِمْ وَ وَلَهٍ مِنْ قُلوبِهِمْ لَرَدَّ عَلَيْهِمْ كُلَّشَارِدٍ وَ اَصْلَحَ لَهُمْ كُلَّ فَاسِدٍ؛
به خدا سوگند، هرگز ملتى در زندگىِ مرفّه و پر نعمتى نبوده اند و نعمت و رفاه از آنانزائل نشده است، مگر به سبب گناهانى كه مرتكب شده اند، چرا كه خداوند به بندگانشظلم نمى كند. اگر مردم به هنگامى كه بلاها و سختى ها بر آنان فرود مى آمد و نعمت ها ازدستشان مى رفت، با نيت هاى خوب و دلى مشتاق به پروردگارشان پناه مى بردند،بى گمان هر از دست رفته اى به آنان باز مى گشت و هر فاسدى اصلاح مى شد.
36
امام باقر عليه السلام :
وَ اعْلَمْ اَنَّ الاِْلْفَ مِنَ اللّه ِ وَ الْفِرْكَ مِنَ الشَّيْطانِ؛
بدان كه، انس و الفت گرفتن [با ديگران] از خداوند و دشمنى از شيطان است.
37
امام حسين عليه السلام :
إنَّ شيعَتَنا مَنْ سَلِمَتْ قُلوبُهُمْ مِنْ كُلِّ غِشٍّ وَغِلٍّ وَدَغَلٍ؛
بى گمان شيعيان ما، دل هايشان از هر خيانت، كينه، و فريبكارى پاك است.
38
امام كاظم عليه السلام :
طوبى لِلْمُصْلِحينَ بَيْنَ النّاسِ، اُولئِكَ هُمُ الْمُقَرَّبونَ يَوْمَ الْقيامَةِ؛
خوشا به حال اصلاح كنندگان بين مردم، كه آنان همان مقرّبان روز قيامت اند.
39
امام صادق عليه السلام :
اُنـْظُرْ ما بَلَغَ بِهِ عَلىٌّ عليه السلام عِنْدَ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آلهفَالْزَمْهُ فَاِنَّ عَليّا عليه السلاماِنَّمابَلَغَ ما بَلَغَ بِهِ عِنْدَ رَسولِ اللّه ِ صلي الله عليه و آله بِصِدْقِ الْحَديثِ وَ اَداءِ الاَْمانَةِ؛
ببين على عليه السلام با چه چيز آن مَقام را نزد پيامبر خدا صلي الله عليه و آله پيدا كرد، همان را پيروى كن.در حقيقت على عليه السلام آن مَقام را نزد پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهبا راستگويى و امانتدارى بدست آورد.
40
پيامبر صلي الله عليه و آله :
وَ الّذى نَفْسى بِيَدِهِ لايَدْخُلُ الْجَنَّةِ اِلاّ رَحيمٌ قالوا: كُلُّنا رَحيمٌ. قالَ: لاحَتّى تَرْحَمَ الْعامَّةَ؛
سوگند به آن كس كه جانم در دست اوست، كسى جز اهل ترحم به بهشت نمى رود.عرض كردند: «همه ما دلْ رحم و مهربانيم»، فرمودند: نه، مگر آن گاه كه به عموم مردمرحم كنيد.
- کتابخانه احادیث شیعه
- لیست چهل حدیث ها
- فهرست چهل چلچراغ (چهل چهل حديث)
- 7. اصلاح جامعه