احادیث امام حسن علیه السلام

حسن بصرى مى گويد: در ميان امت اسلام، كسى خداپرست تر از فاطمه عليهاالسلامنبود. آن قدر به نماز مى ايستاد كه قدم هايش ورم مى كرد. اين شيوه در باره حضرت رسول صلي الله عليه و آله هم نقل شده است. كسى كه محبّت الهى را در دل داشته باشد، از عبادت و نماز سير نمى شود، بلكه لذّت مى برد و هر چه بيشتر طول بكشد، لذّت روحى عبادت كننده خدادوست افزون تر مى گردد. از اين رو جذبه هاى معنوى عبادت سبب مى شد كه آن پاكان عزيز، رنج جسمى را حسّ نكنند.

امام حسن عليه السلام زياد به اين شعر تمثّل مى فرمود: اى آنانكه دنبال لذات ناپايدار دنيا هستيد، فريب خوردن و مغرور شدن به سايه ناپايدار، حماقت و بى خردى است. در نگاه اهل معرفت، دنيا واقعا چنين است و دل بستن به دنيا، مثل فريب خوردن از سايه اى گذرا و ناپايدار است.

امام حسن عليه السلام فرمايد: جدّم رسول اللّه صلي الله عليه و آله كلماتى به من آموخت كه در قنوت نماز وتر مى خوانم: «خدايا مرا هدايت كن در ميان كسانى كه هدايت كردى، و عافيت ده در ميان كسانى كه عافيت دادى و آنچه به من عطا كردى مبارك گردان...» در اين دعا سه خواسته مهم از درگاه خدا مطرح است: «هدايت»، «عافيت» و «بركت». در هدايت، مى خواهيم كه به بيراهه نرويم و از خدا دور نشويم. در عافيت مى طلبيم كه از آسيب ها و زيان ها و بلاها مصون باشيم. در بركت هم مى خواهيم كه به زندگى و عمر و مال و فرزندان ما خجستگى و خير ماندگار عطا كند تا همواره از آنها بهره مند باشيم.

امام حسن عليه السلام مى فرمود: اهل مسجد زائران خدايند و برخداست كه به زوارش هديه بدهد. مسجد، مركز عبادت و جايگاه انس با پروردگار است و اهل مسجد با ياد خدا انس مى گيرند و بندگى خويش را ابراز مى كنند. وقتى مسجد خانه خدا باشد، مسجديان هم مهمانان و زائران اويند و پذيرايى و هديه خداوند، رحمت و مغفرت اوست. از اين جهت، يكى از مناسب ترين مكان ها براى دعا و حاجت خواهى از خداوند مساجد است، چون اميد استجابت دعا در آنجا بيشتر است.

يحيى پسر حسن مى گويد: وقتى از شخصى به امام موسى بن جعفر عليهماالسلامناراحتى مى رسـيد، كيسه اى پر از ديـنار بـراى او مى فرسـتاد، كه در آن كيسه دويست تا سيـصد ديـنار بود. كيسه هاى امام هفتم عليه السلام زبانزد مردم بود.

از حسن بن جهم روايت شده كه گفت: ما در خدمت امام رضا عليه السلام بوديم ، كه از پدرش ياد كرديم، امام فرمود: عقل هيچ عاقلى با او برابرى نمى كرد، [ولى با اين همه] گاهى از اوقات با يكى از سياهان خدمتكار خود مشورت مى نمود، وقتى به او اعتراض مى شد، مى فرمود: چه بسا خداوند متعال مشكلى را با زبان او آسان مى كند و گره آن را مى گشايد. سپس امام عليه السلام فرمود: بسيار ديده مى شد كه آنان چيزى را در امور زمين و باغ و بستان به او مى گفتند و امام به گفته آنان عمل مى كرد.

امام حسن عليه السلام فرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: خداوند پيامبران را از آن جهت بر ديگران برترى داده كه با دشمنان دين خدا مدارا مى كنند و به جهت مراعات برادران دينى خود، با دشمنان با تقّيه رفتار مى كنند. توضيح: آسايش دو گيتى تفسير اين دو حرف است: با دوستان مروّت، با دشمنان مدارا برخورد تند و سخت گيرى و خشونت، مايه رنجش مردم است. انبياى الهى از طرف خداوند مأمور بودند كه در راه تبليغ و هدايت انسانها، تحمّل و بردبارى و صبر داشته باشند و با رفتارهاى ناهنجار آنان مدارا كنند، تا دلهايشان نرم شود و به دين حق، جذب شوند. همين خصلت سبب برترى آنان بر ديگران بوده است.

امام حسن مجتبى عليه السلام فرمود: در اين قـرآن چراغـهاى روشـن (هـدايت) و داروى شـفابخش دلهـاست.

قالَ اللّهُ تَعالى:
يَعْلَمُونَ ظاهِرا مِنَ الْحَيوةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الاْخِرَةِ هُمْ غافِلون.
بيشتر مردم به امور ظاهرى زندگى دنيا (مانند صنعت و تجارت و غيره) آگاهى دارند و از عالم آخرت (و وعده ثواب و عقاب حق) به كلّى بى خبرند.
تمدنها، فرزند فرهنگها و انديشه هاست و آداب و روشهاى هر ملّت بيانگر روحيات و انديشه هاى افرادى است كه در آن جامعه زندگى مى كنند زيرا تصوّرات، شناختها و بينشها و تفكّرات، در آداب و رسوم و روش زندگى ملّتها و افراد جلوه گر مى شود.
چنانچه ميزان رشد و تعالى و تكامل يا انحطاط جامعه ها، ملّتها و گروهها وابسته به آداب و روشهاى آنان است، و يگانه معّرف هر فرد آداب و روشهايى است كه از انديشه هاى او حكايت مى كند. آداب و رسوم جامعه هاى بشرى به يكى از سه قسم زير برمى گردد:
1 ـ آداب و رسوم عاميانه و خرافى 2 ـ آداب و رسوم دانشمندان
3 ـ آداب و سنن پيامبران براى مبدأ پيدايش آداب و رسوم عاميانه و خرافى و غير عاميانه نمى توان زمان و مكان خاصّى را بيان كرد ولى بى ترديد مى توان گفت از زمان شروع زندگى بشر در روى زمين كه از زمان هبوط حضرت آدم آغاز شد تا به امروز يك سلسله آداب و رسوم روش زندگى در ميان خداپرستان و دين باوران پيدا شده كه با روشها و رسوم نوع بشر فرق داشته و دارد. و باز روشن است كه اين روشها و آداب از سطح عقل و از محيط انديشه افراد عادى بشر بيرون است، زيرا با انديشه و عقل بشرى نمى توان به آنها رسيد و اساسا درخور فهم بشر نيست، بلكه برخى از شخصيتها و فرزانگان برگزيده جهان پيامبرانند كه از راه وحى و الهام از آفريدگار گرفته و به مردم جهان عرضه كرده اند.
اين نوع آداب و رسوم و روشها يك تشكيلات الهى و غير مادى است كه سعادت روحى و جسمى انسانها را بعهده دارد. مسئوليت رشد و هدايت پيامبران را خدا بعهده گرفته و طرز معاشرت و آداب و روش زندگى آنان را هم امضا و تصديق نموده است.

بنابراين بهترين و موفقترين روشها و آداب و رسومى كه شايسته الگوگيرى و پيروى است همان روش پيامبران و پرورش يافتگان مكتب الهى است. كه از هرگونه خطا و كج روى مصون است. از اين رو خداوند متعال در قرآن انسانها را به پيروى از راه و روش آنان فرامى خواند و مى فرمايد: «قَدْ كانَتْ لَكُمْ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فى اِبْراهيمَ وَ الَّذينَ مَعَهُ»
يعنى در روش زندگى ابراهيم و كسانى كه با اويند(يعنى ساير پيامبران) سرمشق و الگوى خوبى براى شماست.
يا در آيه ديگر مى فرمايد: «لكم فى رسول اللّه اسوة حسنة»
براى شما در روش و زندگى رسول خدا صلي الله عليه و آله سرمشق و الگوى نكويى است. علاوه بر قرآن، عقل سالم و تجربه هم ما را به پيروى از مكتب پيامبر و دست پروردگان آنان مى خواند، زيرا با مطالعه در تاريخ و زندگى اين برگزيدگان الهى معلوم مى شود كه بهترين و موفقترين روش در رسيدن به سعادت روش آنان است.
در اين چهل حديث با شمّه اى از انديشه هاى حكيمانه و برداشتها و بينشهاى جاودانه آنان آشنا مى شويم تا به توفيق الهى بتوانيم از انديشه و سخن الهى و پر از حكمت آنان الهام گرفته و در عمل، آنان را الگو قرار دهيم و با ادامه راهشان در شمار دوستداران عترت و بندگان شايسته خدا قرار گيريم.
قم ـ محمود شريفى
11 ذيقعده 1416 روز ميلاد امام هشتم عليه السلام
و 12 فروردين 1375 روز جمهورى اسلامى

يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا اِذا تَدايَنْتُمْ بِدَيْنٍ اِلى اَجَلٍ مُسَمَّىً فَاكْتُبُوهُ.

اى كسانى كه ايمان آورديد هنگامى كه به يكديگر قرض الحسنه داديد تا زمان معيّن پس آنرا بنويسد.


قرض الحسنه سنّتى اسلامى است كه اقتصاد را در خدمت عقيده مى گيرد.
قرض الحسنه تجلّى حاكميّت ارزشهاى اخلاقى و مبانى عقيدتى بر سودجوئيهاى اقتصادى است.
قرض الحسنه نوعى ايثار است و ربا يكى از انواع پليد استثمار. قرض الحسنه همان اندازه ارزشمند است كه ربا ضدّ ارزش، قرض الحسنه وام دادن بخداست و كدام مؤمن است كه از وام دادن به خدا احساس ترديد و يا پشيمانى نمايد؟
سوء استفاده از اين سنّت اصيل قرآنى هرگز نمى تواند بهانه اى براى گريز و احيانا برخورد با اين مستحّب قطعى اسلام باشد.
آنچه در پيش داريد چهل حديث گرانبها در باب اين دستور مقدّس الهى است كه ابعاد مختلف قرض الحسنه مثل: اهميّت ـ ثواب ـ كراهت قرض گرفتن بى مورد و لزوم سرعت در پرداخت و ... را مورد توجّه قرار داده است.
باشد كه برادران و خواهران ايمانى در پرتو انوار گفتار معصومين عليه السلام زندگى را از معنويّت و ايثار سرشار سازند و اين سنّت مذهبى را در جامعه بزرگ اسلامى با اهداف و شيوه هاى خداپسندانه آن، احيا نمايند.
قم ـ محمود شريفى
11 ذيقعده 1416 روز ميلاد امام هشتم عليه السلام
و 12 فروردين 1375 روز جمهورى اسلامى