احادیث امام رضا علیه السلام

ابوالحسين بن محمد كه كاتب امام رضا عليه السلام بود مى گويد: امام رضا عليه السلام فرزند خود امام محمد تقى عليه السلام را در حاليكه كودكى بيش در مدينه نبود، جز با كنيه اش ياد نمى كرد و مى فرمود: پسرم ابوجعفر عليه السلام به من اين چنين نوشته، و از او با تعظيم ياد مى كرد و در نهايت بلاغت و زيبائى جواب نامه هايش را پاسخ مى داد. امام جواد عليه السلام تنها فرزند حضرت رضا عليه السلام بود و بسيار به وى علاقه داشت و مقام و علم و فضل و بركات وجودى او را مطرح مى كرد و زمينه امامت او را پس از خود فراهم مى ساخت. ياد كردنِ با كنيه «ابوجعفر» نشانه اى از اين تكريم و احترام به حضرت جواد عليه السلام بود.

امام رضا عليه السلام فرمود: ستايش، شايسته خداوندى است كه در من و فرزندم محمد (امام جواد) شباهتى و الگويى از پيامبر و فرزندش ابراهيم را قرار داد. شايد اين همسانى و تشابه به پيامبر خدا صلي الله عليه و آله از اين جهت باشد كه خداوند، در اواخر عمر پيامبر، پسرى به نام ابراهيم از ماريه قبطيّه به حضرت عطا كرد (كه در كودكى از دنيا رفت و پيامبر در فقدان او گريه كرد). حضرت جواد عليه السلام نيز فرزندى بود كه در اواخر عمر حضرت رضا عليه السلام به دنيا آمد و مايه خوشحالى آن حضرت شد. هنگام شهادت امام رضا عليه السلام در خراسان، اين فرزند مبارك، شش ساله بود.

امام رضا عليه السلام به اصحابش فرمود: براى من فـرزندى متولد شـد كه شبـيه موسى بن عمران است كه درياها را شـكافت و مـانند عيسى بن مـريم كه مادرى مقدّس و پاك و پاكـيزه او را به دنـيا آورده بود. حضرت جواد عليه السلام در اواخر عمر امام رضا عليه السلام به دنيا آمد و هنگام شهادت آن حضرت، اين امام در سنّ كودكى بود، ولى علم و فضل و طهارت و كياست او بسيار آشكار و زبانزد خاص و عام بود و از جهاتى به پيامبران الهى شباهت داشت.

امام سجاد عليه السلام فرمود:
اَلا وَ اِنَّ أَبْغَـضَ النـّاسِ اِلَـى اللّه ِ
مَنْ يَقْتَدى بِسُنَّةِ اِمامٍ وَ لايَقْتَدى بِأَعمالِهِحديث .
هشدار كه منفورترين مردم نزد پرورگار، كسى است كه شيوه
امامى را پيروى كند ولى از سيره عملى او پيروى ننمايد.

براى «چگونه بودن» نياز به الگو داريم و نقش الگو در تربيت چنان روشن است كه نيازى به بيان و توضيح نيست.
آنچه در اين الگوگيرى و اسوه يابى و تأسى به اخلاق اولياء الهى كارساز است، آشنايى با جزئيّات صفات و رفتار آن حضرات است، نه كلّيات. خوشبختانه در كتب حديث و سيره، نمونه هاى رفتارى پيامبر و امامان بصورت ريز و جزئى آمده است كه آشنايى با آنها بسيار سودمند است و گامى جهت خودسازى و تعالى بخشيدن به جامعه است.
انسان در ديد ژرف نگر اسلام، بيابانگردى سرگردان و گمگشته اى در تاريكزار زندگى نيست. او كشتى شكسته اى شوربخت و نا اميد و اسير موجهاى بيم زا و هراس آفرين نمى باشد.
بلكه موجودى مسؤول است كه با مقصد و مقصودى مشخص، با زاد و توشه اى كامل و راهنمايانى درونى و برونى به سفرى پرداخته كه از صحراى عدم آغاز مى شود و تا بار يافتن به لقاء الهى ادامه دارد.
تمامى نيروهاى خلقت، انسان را در اين سفر صادقانه يارى مى كنند و خدا با لطف بيكران خويش به هدايت او از راههاى گوناگون پرداخته است و بهترين جايگاه جاودانه را در سراى آخرت براى او مهيا كرده است.
انسان براى به دست آوردن نيك بختى خويش و سعادتمندى جامعه و رضايت خداوند بايد در طول اين سفر چگونه زيستن را بياموزد و اين آموزه ها را در زندگى خويش بكار گمارد.
اسلام عزيز براى پاسخ گويى بدين سؤال بسيار اساسى دو شيوه را دنبال نموده است:
الف: بيـان احـكام و دستـورهاى زنـدگى از آغاز تـا فـرجام
ب: ارائه الگوهاى تربيتى و نمونه هاى عينى كمال
بر اساس همين شيوه دوم در قرآن مجيد بارها از پيامبران و ديگر انسانهاى والا سخن به ميان آمده است، و از جنبه هاى الگويى آنان ستايش شده تا ديگران نيز به آنان تأسى بجويند.
در مكتب حياتبخش تشيع(اسلام راستين) معرفى اين الگوهاى الهى گسترده تر است و پيشوايان معصوم كه بهترين اسوه ها و الگوهاى زندگى هستند فرا روى چشمان باز و دلهاى آگاه قرار دارند تا آنانكه مسئوليت الهى و رسالت انسانى خويش را درك كرده اند و تصميم براى رسيدن به چكادهاى فرازمند فضيلت و كمال دارند با درس گرفتن از آنان زيستنى شرافتمندانه كه سعادت دنيا و آخرت را تأمين مى كند در پيش گيرند.
رسول خدا صلي الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام، اسوه بشريّت اند و تبعيّت عملى از آنان رهنمون كمال جويان است.
پيامبراكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
أَدَّبَـنى رَبّى فَأَحْسَنَ تَأديبىحديث ، خداوند مرا تأديب كرده و ادبم را نيكو ساخته است.
ويژگى سيره معصومين در اين است كه مورد پسند و قبول پروردگار است و با اطمينان مى توان از آن پيروى كرد.
اكنون به عنوان نمونه اى از درياى مواج و گرانقدر روايات، چهل حديث از سيره مشترك اهل بيت عليهم السلام به پيشگاه امّت اسلامى عرضه مى شود. اميد كه همه ما را چراغ راه و ره توشه سفرى باشد براى رسيدن به سعادت دنيا و نيك بختى آخرت.

* * *

در اين چهل حديث، شمّه اى از روشهاى و اخلاقيات و ويژگيهاى سازنده و حياتبخش اهل بيت عليهم السلام آشنا مى شويم اميد است خداوند متعال توفيق بيشتر براى پيمودن راه آن بزرگواران را به همه ما عنايت فرمايد و كمك نمايد تا بتوانيم از فرهنگ غنى آنها بيشتر بهره بردارى نماييم.

راوى گويد:از امام رضا عليه السلام شنيدم مى فرمود: ما اهل بيت، هنگام خواب دهحديث كار را انجام مى دهيم: با وضو بودن، به دست راست خوابيدن، گفتن سى و سه بار سبحان اللّه و سى و سه بار الحمد للّه و سى و چهار بار اللّه اكبر و صورت را رو بقبله مى كنيم سوره حمد و آية الكرسى را تلاوت مى كنيم و آيه «شهد اللّه انه لا اله الاّ هو...»حديث را تا آخر مى خوانيم؛ پس هر كس چنين كند، بهره خود را از آن شب گرفته است.

امام رضا عليه السلام فرمود: ما اهل بيت، گروهى هستيم كه از ميهمانان كار نمى كشيم.

قالَ اللّه ُ تَبارَكَ وَ تَعالى:
لَقَدْ كانَ فى قَصَصِهِمْ
عِبْرَةٌ لاِوُلى الْألْبابِ...
سوره يوسف: 111
خداوند تبارك و تعالى مى فرمايد:
در مطالعه داستان ها و سرگذشت پيامبران
(صلوات اللّه عليهم) نكته هاى آموزنده
براى هوشمندان وجود دارد.


امام سجاد عليه السلام فرمود:
اَلا وَ اِنَّ اَبْغَـضَ النـّاسِ اِلَـى اللّه ِ
مَن يَقْتَدى بِسُنَّةِ اِمامٍ وَ لايَقتَدى بِأَعمالِهِحديث .
هشدار كه منفورترين مردم نزد پرورگار، كسى است كه شيوه
امامى را پيروى كند ولى از سيره عملى او پيروى ننمايد.

براى «چگونه بودن» نياز به الگو داريم و نقش الگو در تربيت چنان روشن است كه نيازى به بيان و توضيح نيست.
آنچه در اين الگو گيرى و اسوه يابى و تأسى به اخلاق اولياء الهى كارساز است، آشنايى با جزئيّات صفات و رفتار آن حضرات است، نه كلّيات. خوشبختانه در كتب حديث و سيره، نمونه هاى رفتارى پيامبران و امامان بصورت ريز و جزئى آمده است كه آشنايى با آنها بسيار سودمند است و گامى جهت خودسازى و تعالى بخشيدن به جامعه است.
انسان در ديد ژرف نگر اسلام، بيابانگردى سرگردان و گمگشته اى در تاريكزار زندگى نيست. او كشتى شكسته اى شوربخت و نا اميد و اسير موجهاى بيم زا و هراس آفرين نمى باشد.
بلكه موجودى مسؤول است كه با مقصد و مقصودى مشخص، با زاد و توشه اى كامل و راهنمايانى درونى و برونى به سفرى پرداخته كه از صحراى عدم آغاز مى شود و تا بار يافتن به لقاء الهى ادامه دارد.
تمامى نيروهاى خلقت، انسان را در اين سفر صادقانه يارى مى كنند و خدا با لطف بيكران خويش به هدايت او از راههاى گوناگون پرداخته است و بهترين جايگاه جاودانه را در سراى آخرت براى او مهيا كرده است.
انسان براى به دست آوردن نيك بختى خويش و سعادتمندى جامعه و رضايت خداوند بايد در طول اين سفر چگونه زيستن را بياموزد و اين آموزه ها را در زندگى خويش بكار گمارد.
اسلام عزيز براى پاسخ گويى بدين سؤال بسيار اساسى دو شيوه را دنبال نموده است:
الف: بيان احكام و دستورهاى زنـدگى از آغاز تـا فرجام
ب: ارائه الگوهاى تربيتى و نمونه هاى عينى كمال
بر اساس همين شيوه دوم در قرآن مجيد بارها از پيامبران و ديگر انسانهاى والا سخن به ميان آمده است، و از جنبه هاى الگويى آنان ستايش شده تا ديگران نيز به آنان تأسى بجويند.
در مكتب حياتبخش تشيع(اسلام راستين) معرفى اين الگوهاى الهى گسترده تر است و پيشوايان معصوم كه بهترين اسوه ها و الگوهاى زندگى هستند فرا روى چشمان باز و دلهاى آگاه قرار دارند تا آنانكه مسئوليت الهى و رسالت انسانى خويش را درك كرده اند و تصميم براى رسيدن به چكادهاى فرازمند فضيلت و كمال دارند با درس گرفتن از آنان زيستنى شرافتمندانه كه سعادت دنيا و آخرت را تأمين مى كند در پيش گيرند.
پيامبران و امامان معصوم عليهم السلام، اسوه بشريّت اند و تبعيّت عملى از آنان رهنمون كمال جويان است.
پيامبراكرم صلي الله عليه و آله فرمود:
اَدَّبَنى رَبّى فَاَحْسَنَ تَأديبىحديث ،
خداوند مرا تأديب كرده و ادبم را نيكو ساخته است.
ويژگى سيره معصومين در اين است ك مورد پسند و قبول پروردگار است و با اطمينان مى توان از آن پيروى كرد.
در راستاى اين هدف و براى معرفّى سيره عملى انبياء و معصومين عليهم السلام گروهى از شيفتگان اهلبيت عليهم السلام در حوزه علميّه قم طىّ ساليانى در گستره كتابهاى بسيارى دست به تحقيق وسيعى زده اند كه بخواست خداوند مجموعه ارزشمندى را به زودى تقديم امّت اسلامى خواهند نمود.
اكنون به عنوان نمونه اى از درياى مواج و گرانقدر روايات، چهل حديث از سيره هريك از معصومين عليهم السلام و مجـموع پيامبران در يكجا به پيشگاه امّت اسلامى عرضه مى شود. اميد كه همه ما را چراغ راه و ره توشه سفرى باشد براى رسيدن به سعادت دنيا و نيك بختى آخرت.

* * *

در اين چهل حديث، با شمّه اى از روشها و اخلاقيات و ويژگيهاو سيره سازنده و حياتبخش انبياء عليهم السلام آشنا مى شويم اميد است خداوند متعال توفيق بيشتر براى پيمودن راه آن بزرگواران را بهمه ما عنايت فرمايد و كمك نمايد تا بتوانيم از فرهنگ غنى پيامبران عليهم السلامبيشتر بهره بردارى نماييم.

از امام رضا عليه السلام نقل شده كه فرمود: استعمال بوى خوش از اخلاق پيامبران است. توضيح: از جلوه هاى زندگى خوب، نشاط روحى و صفا و صميميّت است. بعضى از كارها و صفات، مثل آلودگى بدن و لباس، بوى بد، قيافه عبوس، روابط را تيره مى سازد. بعضى از اوصاف هم مثل خوشبويى و خوشرويى، صميميّت و صفا مى آورد. پيامبران پيوسته معطّر بودند و از بوى خوش استفاده مى كردند و اين عاملى براى جاذبه آنان بود. پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نيز به عطريّات زياد اهميّت مى داد و آنچه را در اين راه خرج شود، اسراف نمى دانست.

از امام رضا عليه السلام نقل شده كه فرمود: هيچ پيامبرى نيست مگر اينكه به خوردن [نان] جو دعا كرده و آنرا مبارك شمرده است و بر هيچ معده اى داخل نمى شود مگر اينكه همه دردهاى آن را بيرون مى راند، و آن غذاى پيامبران و نيكان است، خداوند غذاى پيامبرانش را غير از نان جو چيز ديگرى قرار نداده است. توضيح: در قديم، در كنار نانهاى تهيه شده از گندم و حبوبات ديگر، «نان جو» يك غذاى ساده و فقيرانه به شمار مى رفت. ولى علاوه بر آن، خواص غذايى نان جو، به خصوص اگر داراى سبوس باشد بسيار است. امروز، نانهاى جديد كه با افزودن موادّى از حالت طبيعى بيرون مى رود و براى دستگاه هاضمه مضرّ است، اگر چه پر مشترى است، ولى باز هم علاقه مندان به تندرستى سراغ نان جو مى روند.

وشاء از امام رضا عليه السلام نقل مى كند فرمود: نجاشى وقتى آمنه دختر ابوسفيان را براى پيامبر خدا خواستگارى كرد و پيامبر با او ازدواج كرد، مردم را به غذا دعوت كرد و گفت: غذا دادن هنگام ازدواج از روشهاى پيامبران است. توضيح: مهمانى دادن و اطعام در مناسبتهاى خاص از جمله ازدواج، از سنّتهاى پسنديده است و لحظات شادى و سرور را كه به خاطر وصلت و پيوند خويشاوندى پديد مى آيد، ماندگار مى سازد. وليمه دادن، غير از ازدواج، براى خريدن خانه جديد يا تولّد فرزند يا بازگشت از سفر حج نيز سفارش شده است. اين آيين، تعظيم شعائر و از سنّتهاى مفيد اجتماعى است و روابط مردم را در جامعه گرم تر و صميمى تر مى سازد.