وظايف شخصى حكمران

امام على عليه السلام ـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـ نوشت : در حقيقت، مردمان نيكوكار و شايسته از طريق سخنانى شناخته مى شوند كه خداوند درباره آنان بر زبان بندگان خويش جارى مى سازد. بنا بر اين، بايد دوست داشتنى ترين اندوخته ها نزد تو، كردار نيك و شايسته باشد. پس، بر هوس خويش مسلّط باش و آنچه را كه برايت حلال نيست از نفْست دريغ دار؛ زيرا دريغ داشتن از نفْس، وادار كردن او به پيمودن راه انصاف است در آنچه خوش دارد يا خوش ندارد.

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : و اگر قدرت و حكومتى كه دارى در تو روحيه بزرگى يا خودبينى پديد آورد، به عظمتِ سلطنتِ خداوند بالا دست خود بنگر و به توانايى او بر تو، در چيزهايى كه خودت بر آن قادر نيستى، توجّه كن؛ زيرا اين كار سركشى تو را درد هم مى شكند و تو را از تندى باز مى دارد و عقل از دست رفته تو را به تو باز مى گرداند.

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : مبادا به رقابت با عظمت خدا برخيزى و در جبروت و شكوهش با او همانندى جويى؛ زيرا كه خداوند هر جبّارى را به ذلّت مى كشاند و هر متكبرى را خوار مى گرداند.

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : داد خدا و مردم را از خودت و كسان نزديكت و از رعايايى كه مورد علاقه تو هستند بگير؛ زيرا اگر چنين نكنى ستم كرده اى.

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : زنهار از خود پسندى و تكيه كردن به آنچه خودپسندى مى آورد و زنهار از اينكه شيفته ستايش مردم از خود باشى؛ زيرا اين خصيصه از مطمئن ترين فرصت هاى شيطان است، تا نيكى نيكوكاران را بر باد دهد.

امام على عليه السلام ـ در همان فرمان ـ نوشت : و بر تو واجب است كه از عدل و داد فرمانروايان و از سنّت هاى نيكويى كه پيش از فرمانروايى تو بوده، يا از خبرى كه از پيامبر ما صلى الله عليه و آله رسيده، يا از فريضه اى كه از كتاب خدا برپا داشته اند، ياد كنى، و آنگاه به آنچه ما انجام داده ايم و تو شاهد بوده اى اقتدا كنى و در پيروى از آنچه در اين فرمانم به تو سفارش كرده ام، كوشش به خرج دهى.

امام على عليه السلام : هركه در حكومتش غرور و نخوت پيش گيرد، از حماقت خويش پرده برداشته است.

امام على عليه السلام : هر كه در حكومت خود تكبّر پيشه كند، ذلّتش به هنگام بر كنارى بسيار باشد.

امام على عليه السلام : خوارى كشيدن انسان هنگام عزلش [از مسئوليت]، به اندازه بدى و شرارتى است كه در زمان حكومتش داشته است.