خداوند كسى را جز به اندازه توانش تكليف نمى كند

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : از امّت من [مسؤوليت و تكليف در برابر] خطا و فراموشى و آنچه بدان مجبور شده اند برداشته شده است.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : از سه كس قلم [تكليف ]برداشته شده است: از ديوانه اى كه عقلش را از دست داده است، تا زمانى كه بهبود يابد. از شخص خفته، تا زمانى كه بيدار شود و از كودك، تا وقتى كه محتلم شود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند، هيچ گاه بنده اى را به سبب كارى كه از روى خطا يا اجبار انجام دهد، عذاب نمى كند.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : [مسؤوليت] نُه چيز، از امّت من برداشته شده است: خطا، فراموشى، آنچه بدان مجبور شوند، آنچه ندانند، آنچه از توانشان بيرون باشد، آنچه بدان ناچار شوند، حسادت، فال بد زدن و تفكّر وسوسه آميز در آفرينش، تا زمانى كه به زبان آورده نشود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : [تكليف و مسؤوليت نسبت به] نُه خصلت، از امّت من برداشته شده است: خطا، فراموشى، آنچه نمى دانند، آنچه توانش را ندارند، آنچه بدان ناچارند، آنچه به زور بدان وادار مى شوند، فال بد زدن، وسوسه تفكّر در آفرينش و حسادت تا زمانى كه به زبان يا دست، آشكار نشود.

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از معناى سخن مردمان كه مى گويند: لا حول و لا قوة الا باللّه ـ فرمود : با وجود خداوند، ما مالك چيزى نيستيم و چيزى نداريم مگر آنچه او به تملّك ما در آورده باشد. پس هر گاه چيزى را كه او به مالكيتش سزاوارتر است به تملّك ما در آورد، بر عهده ما تكليفى نهاده و هر گاه آن را از ما بگيرد، تكليفش را از ما برداشته است.

امام صادق عليه السلام : بندگان، جز به كمتر از توانشان فرمان داده نشده اند. پس، هر چيزى كه مردم به انجام آن مأمور شده اند، توانايى آن را دارند و آنچه كه در توانشان نيست، از عهده آنان برداشته شده است.

تهذيب الأحكام : امام صادق عليه السلام فرمود : خداوند، بندگان را بيش از توانشان تكليف نكرده است. حضرت سپس واجبات را نام برد و فرمود: آنان را به گرفتن يك ماه روزه در سال مكلّف كرده، در حالى كه توانايى بيشتر از اين را دارند.