گوش دل

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اگر پراكندگى دلها و دروغ گوييهاى شما نبود، بي گمان آنچه را من مى شنوم شما نيز مى شنيديد.

امام على عليه السلام : من نور وحى و رسالت را مى ديدم و شميم نبوّت را مى بوييدم. هنگامى كه بر پيامبر وحى نازل شد، فرياد شيطان را شنيدم. گفتم: اى رسول خدا! اين چه فريادى است؟ فرمود: اين شيطان بود كه از عبادت خويش [از سوى مردم ]نوميد شد. همانا آنچه را من مى شنوم، تو نيز مى شنوى و آنچه را من مى بينم تو هم مى بينى جز اين كه تو پيامبر نيستى، اما البته وزير [و دستيار] هستى. راستى كه تو در راه خير و صلاح هستى.

امام على عليه السلام : حكايت وجود من در ميان شما، در حقيقت، حكايت چراغ است در تاريكى، كه هر كس قدم در تاريكى نهد از نور آن چراغ پرتو مى گيرد. پس اى مردم! بشنويد و حفظ كنيد و گوشهاى دلهايتان را آماده سازيد، تا بفهميد.

امام صادق عليه السلام : همانا دل داراى دو گوش است: روح ايمان در او نجواى خير مى كند و شيطان نجواى شر مى كند. پس هر يك از آن دو بر ديگرى پيروز شود او را مغلوب خود مى كند.

امام صادق عليه السلام : همانا دل داراى دو گوش است: پس هر گاه بنده آهنگ گناهى كند، روح ايمان به او گويد: نكن و شيطان گويد: بكن و چون روى شكم زن [بد كاره ]قرار گيرد، روح ايمان از او كنده شود.

امام صادق عليه السلام : هيچ دلى نيست جز اين كه داراى دو گوش است: كنار يكى از آنها فرشته اى راهنما قرار دارد و كنار ديگرى شيطانى اغواگر. اين به او فرمان مى دهد و آن او را باز مى دارد. شيطان به گناهان فرمانش مى دهد و فرشته از آنها بازش مى دارد و اين است [معناى ]كلام خدا كه مى فرمايد: «در جانب راست و چپ نشسته اى است. سخنى بر زبان نياورد، جز اين كه نزدش محافظى مهيّا ايستاده است».

امام صادق عليه السلام : هيچ مؤمنى نيست، مگر اين كه دلش دو گوش درونى دارد: گوشى كه وسواس خنّاس در آن مى دمد و گوشى كه فرشته در آن مى دمد. پس خداوند، مؤمن را به وسيله فرشته تقويت مى كند و اين است معناى سخن خداوند كه مى فرمايد: «آنها را به وسيله روحى از جانب خود تقويت كرد».

امام صادق عليه السلام ـ آنگاه كه هارون بن خارجه به امام عليه السلام عرض كرد: من گاهى اوقات شاد مى شوم، بى آنكه موجبات آن را در خودم يا مالم و يا دوستم بيابم و گاهى اندوهگين مى شوم، بى آنكه در خودم يا مالم و يا در رابطه با دوستم موجبى براى اين اندوه بيابم ـ فرمود : آرى، همانا شيطان به دل نزديك مى شود و مى گويد: «اگر پيش خدا ارزش و اعتبارى داشتى، خداوند تو را دشمن شاد نمى كرد و تو را نيازمند او نمى ساخت. آيا سرنوشتى جز مانند سرنوشت پيشينيان خود انتظار دارى؟ آيا آنها چيزى گفتند؟» اين است كه بى دليل اندوهگين مى شود
و اما شاد شدن، علتش اين است كه فرشته به دل نزديك مى شود و مى گويد: «اگر خداوند تو را دشمن شاد كرده و تو را در موردى نيازمند او ساخته است، اين چند روزه اى بيش نيست، بشارت باد تو را به آمرزش و فضل پروردگارت». اين است معناى سخن خدا كه مى فرمايد: «شيطان شما را از تهيدستى بيم مى دهد و شما را به زشت كارى وا مى دارد و [لى ]خداوند از جانب خود به شما وعده آمرزش و بخشش مى دهد».

امام صادق عليه السلام : همانا تو را دلى است و گوشهايى. هر گاه خداوند بخواهد بنده اى را هدايت كند، گوشهاى دل او را باز مى كند و هر گاه جز اين براى او بخواهد، گوشهاى دلش را مى بندد و ديگر هرگز اصلاح نمى شود و اين است معناى سخن خداوند متعال: «يا بر دلهايشان قفلهاست؟».