جوامع آداب نماز

امام زين العابدين عليه السلام : حقّ نماز اين است كه بدانى نماز ، وارد شدن بر خداوند عزّ و جلّ است و تو با نماز در پيشگاه خداوند عزّ و جلّ ايستاده اى ؛ پس چون اين را دانستى، بايد خود را در جايگاه بنده اى ذليل و حقير ، دوستدار و ترسان، اميدوار و بيمناك، بينوا و زارى كننده ببينى و به احترام كسى كه در مقابلش ايستاده اى ، با آرامش و وقار بايستى و با دل به نماز رو كنى و آن را با رعايت شرايط و حقوقش ، به جا آورى .

صفحه اختصاصي حديث و آيات مصباح الشريعة ـ فيما نسبه إلى الإمامِ الصّادقِ عليه السلام ـ : إذا استَقبَلتَ القِبلَةَ فانسَ الدُّنيا و ما فيها، و الخَلقَ و ما هُم فيهِ، و استَفرِغْ قَلبَكَ عن كُلِّ شاغِلٍ يَشغَلُكَ عنِ اللّه ِ، و عايِن بِسِرِّكَ عَظَمَةَ اللّه ِ، و اذكُرْ وُقوفَكَ بينَ يَدَيهِ يَومَ تَبلُو كُلُّ نَفسٍ ما أسلَفَتْ و رُدُّوا إلى اللّه ِ مَولاهُمُ الحَقِّ، وَ قِفْ على قَدَمِ الخَوفِ و الرَّجاءِ
فإذا كَبَّرتَ فاستَصغِرْ ما بينَ السَّماواتِ العُلى و الثَّرى دُونَ كِبرِيائهِ؛ فإنَّ اللّه َ تعالى إذا اطَّلَعَ على قَلبِ العَبدِ و هُو يُكَبِّرُ و في قَلبِهِ عارِضٌ عَن حَقيقَةِ تَكبيرِهِ قالَ : يا كاذِبُ ، أ تَخدَعُني ؟! و عِزَّتي و جَلالي لأَحرِمَنَّكَ حَلاوَةَ ذِكرِي، و لأَحجُبَنَّكَ عن قُربي و المَسارَّةِ بِمُناجاتِي . و اعلَمْ أنّه غيرُ مُحتاجٍ إلى خِدمَتِكَ، و هُو غَنِيٌّ عن عِبادَتِكَ و دُعائكَ، و إنّما دَعاكَ بِفَضلِهِ لِيَرحَمَكَ و يُبَعِّدَكَ مِن عُقُوبَتِهِ .
حديث

مصباح الشريعة ـ در آنچه كه به امام صادق عليه السلام نسبت داده است ـ : هرگاه رو به قبله ايستادى، دنيا و هرچه را در آن است و مردم و احوال و اوضاع آنها را يكسره فراموش كن و دلت را از هر آنچه تو را از خدا باز مى دارد ، فارغ گردان و با چشم دل، عظمت خداى را ببين و آن روزى را به ياد آر كه هر كسى كرده خود را مى يابد و همگان به سوى خداوند، كه مولاى حقيقى آنهاست، برگردانده مى شوند، و بر پاى ترس و اميد در پيشگاه خدا به ايست
چون تكبير گفتى، هر آنچه را ميان آسمانهاى بالا و زمين است در برابر كبرياى او ناچيز شمار ؛ زيرا كه هرگاه بنده تكبير بگويد و خداوند متعال به قلبش بنگرد و حقيقت تكبير را در آن نبيند، فرمايد : اى دروغگو! مرا مى فريبى؟ به عزّت و جلالم سوگند كه تو را از شيرينى ياد خود محروم گردانم و نگذارم كه به من نزديك شوى و با من راز و نياز كنى . بدان كه خداوند به خدمت تو محتاج نيست و از عبادت و دعاى تو بى نياز است، بلكه تو را به فضل و رحمت خويش فراخوانده ، تا بر تو رحمت آورد و از كيفر خويش بدور دارد .

بحار الأنوار: به يكى از دانايان آل محمّد صلى الله عليه و آله (ائمه عليهم السلام ) عرض شد : فدايت شوم! معناى حقيقى نماز چيست؟ فرمود : رسيدن رحمت خدا به بنده و طلب وصال خدا از سوى بنده هرگاه با نيّت وارد نماز شود و با تعظيم و اجلال تكبير گويد و شمرده قرائت كند و با خشوع به ركوع رود و با تواضع سر از ركوع بردارد و با خوارى و خضوع سجده كند و با اخلاص و اميد، تشهّد گويد و با رحمت و رغبت سلام دهد و با بيم و اميد نمازش را تمام كند كه هرگاه چنين كند حقيقتِ نماز را به جا آورده است
عرض شد : آداب نماز چيست؟ فرمود : حضور قلب و فارغ كردن اعضاى بدن [از هر حركتى، جز حركات نماز] و به خوارى ايستادن در برابر خداوند تبارك و تعالى و بهشت را در سمت راست خود قرار دادن و دوزخ را در سمت چپ خود ديدن و صراط را جلو خود و خداوند را در برابر خويش دانستن .

بحار الأنوار: در صحف ادريس عليه السلام آمده است : چون به نماز وارد شُديد ، ذهن و فكر خود را متوجّه آن سازيد و خدا را با دلى پاك و فارغ [از هر چه جز اوست ]بخوانيد و با خضوع و خشوع و فرمانبردارى و شكسته حالى ، مصالح و منافع خود را از او بخواهيد و هرگاه ركوع و سجود كرديد، افكار دنيوى و خيالات بد و ناشايست و كردارهاى زشت و انديشه مكر و خدعه و حرام خوارى و تجاوز و دشمنى و كينه ها را ، از خود دور سازيد و همه اينها را از ميان خود به دور افكنيد .

بحار الأنوار: از جمله وحى خداوند متعال به موسى بن عمران عليه السلام اين بود : اى موسى! توبه را پيش افكن و گناه را پس انداز و هنگام ايستادن به نماز در برابر من ، آرام و با تأنّى باش .