49. عبرت بگير

به راستى، در سر گذشت آنها (گذشتگان)، درس عبرتى براى صاحبان انديشه است.

به يقين، كسى كه با ديده عبرت به كيفرهايى كه بر سر پيشينيان آمده بنگرد، تقوا، او را از فرو افتادن در دام آلودگى ها (شُبهات) باز مى دارد.

رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: آنها كه از دنيا عبرت گرفته اند، زندگى شان در آن، همانند كسى است كه دنيا را در خواب مى بيند ولى آن را لمس نمى كند. او با زشت ديدن رفتار فريب خوردگان دنيا، محبّت آنچه را كه حساب و كيفر دارد، از دل و جان خود مى زدايد.

آنچه را در گذشته حق بوده است، بپذير (باور كن) و از گذشته دنيا براى آينده آن عبرت بگير؛ زيرا پيشامدهاى دنيا مانند يكديگرند و پايان آن به آغازش مى رسد و همه آن، نابود شدنى و از دست رفتنى است.

بينوا آدمى! هر روز، سه مصيبت به او مى رسد و حتى از يكى از آنها پند نمى گيرد كه اگر پند مى گرفت، سختى ها و كار دنيا بر او آسان مى شد: مصيبت نخست، روزى است كه از عمر او كم مى شود، در صورتى كه اگر از مال او چيزى كم شود، غمگين مى شود، حالْ آن كه مال، جايگزين دارد؛ اما عمرِ از دست رفته جبران نمى شود. مصيبت دوم، آن است كه روزى اش را به طور كامل مى طلبد كه اگر از راه حلال باشد، بايد حساب پس بدهد و اگر از راه حرام باشد، كيفر مى بيند. مصيبت سوم، از همه اينها بزرگ تر است. هيچ روزى را به شب نمى رساند مگر آن كه يك منزل به آخرت، نزديك شده است؛ امّا نمى داند به سوى بهشت مى رود يا به سوى آتش.