حديث و آيات: اندرزهاى امام كاظم عليه السلام
عنه عليه السلام : يا هِشامُ ، قد جَعَلَ اللّه ُ ذلكَ دَليلاً على مَعرِفَتِهِ بأنَّ لَهُم مُدَبِّرا ، فقالَ : «و سَخَّرَ
لَكُمُ اللَّيْلَ و النَّهارَ و الشَّمْسَ و القَمَرَ و النُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بأمْرِهِ إنَّ في ذلِكَ لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ» .
، و قالَ : «هُوَ الّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغوا أشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخا و مِنْكُمْ مَن يُتَوفَّى مِن قَبْلُ و لِتَبْلُغوا أجَلاً مُسَمَّىً و لَعَلَّكُم تَعْقِلونَ» . ، و قالَ : إنّ في اخْتِلافِ اللَّيْلِ و النَّهارِ و ما أنْزَلَ اللّه ُ مِنَ السَّماءِ مِن رِزْقٍ فأحْيا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِها و تَصْريفِ الرِّياحِ (و السَّحابِ المُسَخَّرِ بَيْنَ السَّماءِ و الأرضِ) لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ . ، و قالَ : «يُحْيِي الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَيَّنّا لَكُمُ الآياتِ لَعَلَّكُم تَعْقِلونَ» . ، و قالَ : «و جَنّاتٌ مِنْ أعْنابٍ و زَرْعٌ و نَخيلٌ صِنْوانٌ و غَيْرُ صِنْوانٍ يُسْقى بِماءٍ واحِدٍ و نُفَضِّلُ بَعْضَها على بَعْضٍ فِي الاُكُلِ إنّ في ذلكَ لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ» . ، و قالَ : «و مِنْ آياتِهِ يُريكُمُ البَرْقَ خَوْفا و طَمَعا و يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ ماءً فيُحْيِي بهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوتِها إنّ
فِي ذلكَ لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ» . ، و قالَ : «قُلْ تَعالَوا أتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُم عَلَيْكُم ألاّ تُشْرِكوا بهِ شَيْئا و بالوالِدَيْنِ إحْسانا و لا تَقْتُلوا أوْلادَكُمْ مِن إمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ و إيّاهُمْ و لا تَقْرَبوا الفَواحِشَ ما ظَهرَ مِنها و مَا بَطَنَ و لا تَقْتُلوا النَّفْسَ الّتي حَرَّمَ اللّه ُ إلاّ بِالحَقِّ ذلِكُم وَصّاكُمْ بهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلونَ» . ، و قالَ : «هَلْ لَكُمْ مِن ما مَلَكَتْ أيْمانُكُمْ مِنْ شُرَكَاءَ فِي ما رَزَقْناكُمْ فأنْتُمْ فيهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أنْفُسَكُمْ كذلِكَ نُفَصِّلُ الآياتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ» . .
، و قالَ : «هُوَ الّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغوا أشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخا و مِنْكُمْ مَن يُتَوفَّى مِن قَبْلُ و لِتَبْلُغوا أجَلاً مُسَمَّىً و لَعَلَّكُم تَعْقِلونَ» . ، و قالَ : إنّ في اخْتِلافِ اللَّيْلِ و النَّهارِ و ما أنْزَلَ اللّه ُ مِنَ السَّماءِ مِن رِزْقٍ فأحْيا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِها و تَصْريفِ الرِّياحِ (و السَّحابِ المُسَخَّرِ بَيْنَ السَّماءِ و الأرضِ) لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ . ، و قالَ : «يُحْيِي الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَيَّنّا لَكُمُ الآياتِ لَعَلَّكُم تَعْقِلونَ» . ، و قالَ : «و جَنّاتٌ مِنْ أعْنابٍ و زَرْعٌ و نَخيلٌ صِنْوانٌ و غَيْرُ صِنْوانٍ يُسْقى بِماءٍ واحِدٍ و نُفَضِّلُ بَعْضَها على بَعْضٍ فِي الاُكُلِ إنّ في ذلكَ لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ» . ، و قالَ : «و مِنْ آياتِهِ يُريكُمُ البَرْقَ خَوْفا و طَمَعا و يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ ماءً فيُحْيِي بهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوتِها إنّ
فِي ذلكَ لاَياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ» . ، و قالَ : «قُلْ تَعالَوا أتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُم عَلَيْكُم ألاّ تُشْرِكوا بهِ شَيْئا و بالوالِدَيْنِ إحْسانا و لا تَقْتُلوا أوْلادَكُمْ مِن إمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ و إيّاهُمْ و لا تَقْرَبوا الفَواحِشَ ما ظَهرَ مِنها و مَا بَطَنَ و لا تَقْتُلوا النَّفْسَ الّتي حَرَّمَ اللّه ُ إلاّ بِالحَقِّ ذلِكُم وَصّاكُمْ بهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلونَ» . ، و قالَ : «هَلْ لَكُمْ مِن ما مَلَكَتْ أيْمانُكُمْ مِنْ شُرَكَاءَ فِي ما رَزَقْناكُمْ فأنْتُمْ فيهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أنْفُسَكُمْ كذلِكَ نُفَصِّلُ الآياتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلونَ» . .
امام كاظم عليه السلام : اى هشام! خداوند اينها را راهنمايى براى شناخت خود قرار داده است، تا دريابند كه آنان را مدبّرى است و فرمود: «و شب و روز و خورشيد و ماه را براى شما رام
گردانيد و ستارگان به فرمان او رام شده اند. مسلّما در اين [پديده ها] براى مردمى كه تعقّل مى كنند نشانه اى است» و فرمود: «او كسى است كه شما را از خاكى بيافريد و سپس از نطفه اى و آنگاه از لخته خونى و زان پس شما را [به صورت ]كودكى بيرون مى آورد تا به كمال قوّت خود برسيد و تا سالمند شويد و برخى از شما [اين سير را نمى پويد و ]مرگ پيش رَس مى يابد و تا [سرانجام] به مدّتى كه مقرّر است برسيد و اميد كه تعقّل ورزيد» و فرمود:همانا در گردش شب و روز در آنچه از روزى كه خدا از آسمان فرو فرستاد و بدان وسيله زمين مرده را حيات بخشيد و در جا به جا كردن بادها (ابر رام شده اى كه ميان آسمان و زمين است) قطعا نشانه هايى است براى كسانى كه مى انديشند . و فرمود: «زمين را پس از مردنش زنده مى كند. ما اين نشانه ها را براى شما توضيح مى دهيم شايد كه بينديشيد» و فرمود: «و باغ هايى از انگور و كشتزارها و درختان خرما، چه از يك ريشه و چه از غير يك ريشه، كه با يك آب سيراب مى گردند و [با اين همه ]برخى از آنها را بر برخى ديگر برترى مى دهيم. بى گمان در اين [پديده ها نيز]براى مردمى كه تعقّل مى كنند نشانه هايى است» و فرمود: «و از نشانه هاى او [اين است كه ]آذرخش را براى شما بيم آور و اميد بخش مى نماياند و از آسمان به تدريج آبى فرو مى فرستد كه به وسيله آن زمين را پس از مرگش زنده مى گرداند. در اين [امر]
براى مردمى كه تعقّل مى كنند، قطعا نشانه هايى است» و فرمود: «بگو: بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده براى شما بخوانم: چيزى را با او شريك قرار ندهيد و به پدر و مادر نيكى كنيد و فرزندان خود را از بيم تنگدستى مكشيد. ما شما و آنان را روزى مى رسانيم و به كارهاى زشت ـ چه علنى آن و چه پوشيده اش ـ نزديك نشويد و نفْسى را كه خدا محترم شمرده است، جز به حقّ نكشيد. اينهاست كه خدا شما را به آن سفارش كرده است، باشد كه بينديشيد» و فرمود: «آيا در آنچه به شما روزى كرده ايم شريكانى از بردگانتان داريد كه در آن [مال با هم] مساوى باشيد و همان طور كه شما از يكديگر بيم داريد، از آنها بيم داشته باشيد؟ اين گونه آيات خود را براى مردمى كه مى انديشند به تفصيل بيان مى كنيم».
و فرمود: «زمين را پس از مردنش زنده مى كند. ما اين نشانه ها را براى شما توضيح مى دهيم شايد كه بينديشيد» و فرمود: «و باغ هايى از انگور و كشتزارها و درختان خرما، چه از يك ريشه و چه از غير يك ريشه، كه با يك آب سيراب مى گردند و [با اين همه ]برخى از آنها را بر برخى ديگر برترى مى دهيم. بى گمان در اين [پديده ها نيز]براى مردمى كه تعقّل مى كنند نشانه هايى است» و فرمود: «و از نشانه هاى او [اين است كه ]آذرخش را براى شما بيم آور و اميد بخش مى نماياند و از آسمان به تدريج آبى فرو مى فرستد كه به وسيله آن زمين را پس از مرگش زنده مى گرداند. در اين [امر]
براى مردمى كه تعقّل مى كنند، قطعا نشانه هايى است» و فرمود: «بگو: بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده براى شما بخوانم: چيزى را با او شريك قرار ندهيد و به پدر و مادر نيكى كنيد و فرزندان خود را از بيم تنگدستى مكشيد. ما شما و آنان را روزى مى رسانيم و به كارهاى زشت ـ چه علنى آن و چه پوشيده اش ـ نزديك نشويد و نفْسى را كه خدا محترم شمرده است، جز به حقّ نكشيد. اينهاست كه خدا شما را به آن سفارش كرده است، باشد كه بينديشيد» و فرمود: «آيا در آنچه به شما روزى كرده ايم شريكانى از بردگانتان داريد كه در آن [مال با هم] مساوى باشيد و همان طور كه شما از يكديگر بيم داريد، از آنها بيم داشته باشيد؟ اين گونه آيات خود را براى مردمى كه مى انديشند به تفصيل بيان مى كنيم».